احوالات کشور در تلگرافی از تبریز به تهران

جوان و تاریخ- کشکول

دوم رجب 1327 قمری تلگرافی از تبریز به تهران می رسد :

(حضور مبارک حضرت اشرف آقای سپهدار عظم وزیر جنگ دامت شوکه . چنان که خاطر مبارک مستحضر است ، بعد از ورود مهمانهای ناخوانده ، هر چه سعی نمودند که شاید بهانه به دست آورده به آرزوی خود نایل شوند این خادمان ملت با تدابیر عملیه جلو خیالاتشان را سد نمودیم . چون وجود این فداییان وطن را مانع افکار خود دیدند ، خواستند از در دیگر داخل شوند . سفیر دولت روس در طهران با باش شهبدر {کنسول} دولت علیه عثمانی ملاقات نموده ، در ضمن ملاقات اظهار داشته که بودن این دو نفر در تبریز مخل آسایش است . اینک از وزارت خارجه تلگرافی به باش شهبدر تبریز رسیده مبنی بر اینکه خادمان وطن حرکت فوری به اسلامبول نماییم . والا دولت علیه عثمانی درباره ما حمایت نخواهد کرد . محض استحضار خاطر مبارک و استدعای تکلیف عرض شد . فداییان وطن ، ستار و باقر ) می گویند موقع رسیدن این تلگراف به تهران دیگر سردار اسعد بختیاری و محمد تنکابنی تهران را فتح کرده بودند و محمد علی شاه هم پناهنده سفارت روسیه شده بود . ستارخان هم که از جنگ با قوای دولتی سربلند بیرون آمده بود با رسیدن قشون روسیه که این دفعه از در دوستی با دولت درآمده بودند ، رو به رو شد و مجبرو شد همراه باقرخان پناهنده کنسول خانه عثمانی شود . در تهران اما مردان جنگجو را از هم جدا کردند و به بهانه کمبود جا ستارخان را با عده ای از همراهان اول به منزل صاحب اختیار و بعد به باغ اتابک (سفارت فعلی روسیه) فرستادند و باقرخان و بقیه ساکن عشرت آباد شدند . تا اینکه کمیسون جنگ تصمیم گرفت همه را خلع سلاح کند و آخر داستان مشروطه که فرا رسید آیت الله بهبهانی ترور شد ، شیخ فضل الله به دار آویخته شد و سرداران تبریزی در باغ طوطی آرام گرفتند