عنوان: تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضاشاه
نویسنده: دکتر علی‌اصغر زرگر
ترجمه: کاوه بیات
انتشارات: پروین 1372 484 صفحه مصور
فهرست: زمینه تاریخی، انگلیسها و رضاخان، موضع بریتانیا در خیال رضاشاه، مذاکرات ایران و انگلیس، شکست دیپلماسی (موضوع نفت)، روابط اقتصادی آلمان وسیاست قدرت ثالث، ایران و جنگ جهانی دوم
بررسی روابط ایران و انگلیس در فاصله سالهای 1304 و 1320 و تاثیر پدیده‌هایی چون استقرار بلشویک‌ها در شوروی، به قدرت رسیدن رضاخان، رشد ناسیونالیسم ایرانی بر روابط دو کشور هدف عمده این پژوهش است. این نوشتار که در اصل رساله دکتری آقای علی اصغر زرگر در دانشگاه ژنو است در نه فصل به بررسی روابط و منازعات ایران و انگلیس در دوره رضاشاه می‌پردازد.
عنوان: اصلاحات اقتصادی رضاخان و تاثیر عوامل خارجی
تالیف: محمدرسول آهنگران
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی 1380 327 صفحه
فهرست: 1ـ زمینه‌های وابستگی ایران در قرن جدید 2ـ جهت‌گیری کلان در تولیدات کشور3ـ روند توزیع و چگونگی آن 4ـ روند تغییرات در مصرف
این کتاب سعی دارد با بیانی مستند و مستدل اصلاحات اقتصادی رضاشاه را نه در جهت پیشرفت و ترقی کشور و ایران بلکه در راستای اهداف استعماری دولت خارجی به خصوص انگلستان تحلیل کند. به دست گرفتن دولت دست نشانده و تجمیع قدرت مرکزی در راستای اهدافی چون سرکوب جنبش‌های آزادی‌خواهانه و جلوگیری از نفوذ کمونیسم در ایران از اهداف مهم انگلیس در روی کار آوردن رضاخان محسوب می‌شد. جهت تامین این منافع لازم بود تا دولتی مقتدر اصلاحات چون احداث راهها، تقویت نیروی نظامی، تهیه و تجهیز ماشین‌آلات... را انجام دهد. در این نوشتار سعی شده تا ماهیت وابسته این اصلاحات که نه در جهت تامین منافع ملت ایران بلکه در راستای تحقق اهداف استعماری انگلستان بود شناسانده شود.
عنوان: از قاجار به پهلوی براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا
نویسنده: محمدقلی مجد
ترجمه: رضا مرزانی، مصطفی امیری
انتشارات: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی سال 1389 678 صفحه وزیری
از قاجار به پهلوی کتابی است که دکتر محمدقلی مجد محقق ایرانی مقیم آمریکا سالهای 1919 تا 1930 تاریخ ایران را براساس اسناد و مدارک وزارت خارجه آمریکا بررسی می‌کند. او درباره رضاشاه معتقد است که رضاشاه را انگلسیها به خدمت رساندند و انگلیسیها حکومت او را حفظ کردند و در آخر با دروغ هواداری رضاشاه از آلمان پسرش را جایگزین او نموده و او را از ایران خارج ساختند. در این نوشتار براساس مدارک ثابت می‌کند که هنگام خروج رضاشاه از ایران او 200 میلیون دلار در بانک‌های خارجی و 50 میلیون دلار در ایران پول ذخیره کرده بود. بخشی از این کتاب به فاصله سالهای 1923 تا 1919 و استقرار دیکتاتوری نظامی و بخش دیگری از آن به نخست وزیری رضاخان و سرکوب عشایر می‌پردازد. نویسنده معتقد است که ایران نو که رضاشاه آن را ساخت یک دیکتاتوری بی‌رحمانه و خشن نظامی بود که یکی از فقیرترین و عقب‌مانده‌ترین کشورهای جهان بود.
پسر بی‌سواد یک روستایی بی‌سواد. او مقدار ناچیزی با توحش فاصله دارد( سفیر آمریکا در تهران)
عنوان: اسناد روابط خارجه ایران و شوروی در دوره رضاشاه1304ـ1318ش
نویسنده: محمود طاهراحمدی
انتشارات: سازمان اسناد ملی ایران1374279 صفحه
این کتاب مجموعه‌ای از اسناد روابط خارجی ایران با روسیه در فاصله سالهای 1304 تا 1318 است که به کوشش آقای محمود طاهراحمدی جمع‌آوری شده این اسناد در پنج فصل زیر تقسیم شده است: روابط سیاسی، روابط اقتصادی، سرحدات، مهاجران، روابط فرهنگی
عنوان: قزاق عصر رضاشاه پهلوی براساس اسناد وزارت خارجه فرانسه
نویسنده و مترجم: محمود پورشالچی
انتشارات: مروارید904 صفحه مصور
کتاب حاضر مروری کلی بر مسائل اجتماعی سیاسی ایران و وضع مردم در فاصله سالهای 1941ـ1923م، 1320ـ1301ش با استفاده از گزارشهای سیاسی سفیران و وزیران دولت فرانسه در ایران می‌باشد. استفاده از اسناد وزارت امور خارجه فرانسه ارزش این کتاب را بالا برده است.
عنوان: شترها باید بروند
خاطرات : سرریدر بولارد ،سرکلارمونت اسکراین
ترجمه: حسین ابوترابیان
انتشارات: نو 1362 181 صفحه
فهرست: خاطرات سر ریدر بولارد، خاطرات سرکلارمونت اسکراین
کتاب فوق خاطرات سر ریدر بولارد سفیر انگلیس در تهران و سر کلامونت اسکراین مأمور تبعید رضاشاه به جزیره موریس می‌باشد. ارتباط و نزدیکی این دو عنصر انگلیسی با رضاشاه و خاطراتی که از آن روزگار دارند و همچنین اهداف و نظرات دولت انگلیس درباره رضاشاه در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است
عنوان: سیاست خارجی رضاشاه درسها و عبرتها
نویسنده: غلامعلی پارسا با مقدمه از دکتر علی بیگدلی
انتشارات: الف مشهد 1382 232 صفحه
فهرست: اجرای کودتای سوم اسفند 1299، اصلاح ساختار حکومت در دوره رضاشاه، سیاست خارجی رضاشاه، جنگ جهانی دوم و ایران
پژوهش فوق در پی اثبات این مدعاست که سیاست خارجی رضاشاه هیچ کدام از مبانی فکری نیازهای اقتصادی، آگاهی و توانایی سیاسی، موقعیت جغرافیایی روحیه ملی و ماهیت ملی ایران را لحاظ نمی‌کرده است.
نویسنده با یک نگاه واقع‌بینانه و بدون حب و بغض این موضوع را بررسی نموده است.
عنوان: سیاست انگلیس و پادشاهی رضاشاه
نویسنده: هوشنگ صباحی
ترجمه: پروانه ستاری
انتشارات: گفتار 1379 366 صفحه
فهرست: مالیه قدرت پول، توسل به زور، دیپلماسی خشونت، پیاده شدن قوای شوروی در انزلی، کمونیستهای ایرانی، بازی برد یا باخت، مشارکت انگلیس و آمریکا، واکنش بریتانیا در برابر به قدرت رسیدن رضاخان، دستیابی به قدرت مطلق
کتاب فوق در واقع رساله دکترای آقای دکتر هوشنگ صباحی دانشجوی مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن است. اهداف دولت انگلستان بعد از جنگ جهانی اول و موقعیت و شرایط داخلی و جغرافیایی ویژه ایران در آن سالها رابطه ای را بین ایران و انگلیس برقرار کرد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
عنوان: رضاشاه و بریتانیا براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا
نویسنده: دکتر محمدقلی مجد ترجمه: مصطفی امیری
انتشارات: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی 1389 540 صفحه مصور
فهرست: رضاشاه پهلوی نمونه اعلای قساوت و طمع، حکومت وحشت و کشتار، کشتار در مشهد، انگلیس و نفت ایران، غارت درآمدهای نفتی، خرید اسلحه، سرقت جواهرات سلطنتی ایران، بحران ارزی و وخامت وضع اقتصادی...، سقوط رضاشاه
انتشار اسناد وزارت خارجه آمریکا در دوران پهلوی اول قسمت دیگری از تحولات این دوران ایران را نشان داده است. آمریکا در دوران پهلوی اول از دخالت در سیاست داخلی ایران دور بوده و به نوعی بی‌طرف ماند. بررسی اسناد به جای مانده آنها از این دوران می‌تواند زوایای پنهانی از این دوره تاریخی را نشان دهد. کتاب حاضر با بررسی این اسناد سعی در بازخوانی دوران پهلوی اول از نظر وزارت خارجه آمریکا دارد.
عنوان : در آخرین روزهای رضا شاه تهاجم روس و انگلیس به ایران در شهریور 1320
نویسنده : ریچارد ا. استوارت
مترجم :عبدالرضا هوشنگ مهدوی کاوه بیات
انتشارات : معین 1370 457 صفحه
فهرست :بازی تسلط بر جهان ،یک مهره بی اختیار در صفحه لغزنده شطرنج، جنبش آزادی بخش اعراب متحد طبیعی ماست ، در جستجوی راه حل سحر آمیز ، یک کلمه به انگلیسیها بگویید آنها به ایران حمله نکنند ، لمس کردن آهن گداخته ، چرا از جنگ دست بکشیم ، ممکن است در تهران انقلاب شود ،ایا می توانی تاج و تخت را حفظ کنی ؟
ریچارد استورات سرگرد نیروی دریایی امریکا در این کتاب به بررسی آخرین روزهای رضا شاه از دیدگاه بین المللی و مسائل مربوط به جنگ جهانی دوم و تاثیر ان بر ایران و حوادثی که پای ایالات متحده امریکا را به ایران با ز کرد پرداخته است . او مسائل منطقه در ان دوران و نقش انگلیس و قدرت گرفتن آمریکا را تحلیل و بررسی نموده است .
عنوان : فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی
ترجمه: غلامحسین میرزا صالح
انتشارات : نگاه معاصر 1387 670 صفحه
این کتاب مجموعه گزارشهای هفتگی کنسولگری انگلیس در مشهد است که میرزا صالح انها را جمع اوری کرده است . گزارش‌ها از دی ماه 1299 شروع می‌شود و تا آذر 1305 ادامه می‌یابد. همچنین میرزا صالح مقدمه ای با عنوان «ایران در ورطه سیاست بین‌الملل» را در ابتدای کتاب اورده است . ویژگی مهم این گزارش ها ارائه اطلاعات روزشمار از برخی تحولات است .
