دیکتاتوری محمدرضاشاه به روایت انگلیسیها

جوان و تاریخ- مقالات

استعمار انگلستان از دیرباز در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر نقش تاثیرگذاری ایفاء نموده است و همواره به دلیل نفوذ سنتی خود که در بین برخی مقامات دولتی سرسپرده ایران داشت، به دنبال بیشینه سازی منافع خود به ضرر منافع ملت و دولت ایران بود.بدون شک یکی از مجاری اصلی کسب اخبار و اطلاعات از اوضاع و احوال ایران، سفارتخانه استعمار پیر در ایران بود. در کتاب یادداشتهای سیاسی ایران، به اسناد مختلفی برخورد می کنیم که طی آن به طور دقیق تحولات سیاسی و اجتماعی ایران را رصد می نمایند.

محرمانه

از: سر جفری ‌هاریسون

به: آقای سلوین لوید

3 فوریه 1960

ایران: خلاصه گزارش سالیانه‌ـ‌ 1959

مقدمه

شاه شخصاً بر امور داخلی و خارجی تسلط داشته و آنها را هدایت می‌کند و این مسئله او را در کانون انتقادات قرار داده است.

امور خارجی

در سال 1959 دو رخداد ناخوشایند روی داد که هر دوی آنها با ابتکار شاه صورت گرفت. اول، مذاکره با اتحاد شوروی در ابتدای سال برای امضای معاهده‌ی عدم تجاوز و دوم، تنش با عراق در پایان سال بر سر مسئله‌ی شط‌العرب [اروندرود].

مذاکرات شاه با اتحاد شوروی تا حدودی بازتاب ناراحتی شاه از آمریکایی‌ها و تا حدودی نیز نشان‌دهنده‌ی مشغولیت او به امور امنیتی ایران بود. اما تلاش‌های شاه برای ایجاد بهترین شرایط به احتمال زیاد خسارات جبران‌ناپذیری به روابطش با اتحاد شوروی وارد کرده است.

امور داخلی

نارضایتی‌های فراوانی وجود دارد که آشکار نشده‌اند. این مسئله به میزان زیادی با تبلیغات رادیویی روس‌ها علیه رژیم [ایران] آشکار شده است. دموکراسی هنوز چیزی بیش از یک امری ظاهری نیست.

دولت یک طرح بزرگ در زمینه‌ی اصلاحات ارضی را آغاز کرده است که جنجال‌آفرین شده است.

امور اقتصادی

گسترش اقتصادی به سرعت صورت گرفته است. این امر با تورم همراه بوده است. تدابیر دولت برای مقابله با تورم کارآمد نبوده است.

کاهش بهای نفت خام فشار بر کنسرسیوم برای افزایش تولید را بیشتر کرده است.

نتیجه‌گیری

رژیم شاه احتمالاً همچنان هم‌پیمان غرب باقی می‌ماند. اما احتمالاً تلاش خواهد کرد روابطش را با اتحاد شوروی بهبود بخشیده و هم‌پیمانانش را برای کمک بیشتر تحت فشار قرار دهد. نارضایتی در کشور وجود دارد، اما فاقد رهبری است و می‌توان انتظار داشت رژیم در سال 1960 نیز مانند سال 1959 موفق خواهد شد نوعی تعادل متزلزل را ایجاد کند.