نقش صلح در ارتباطات بین المللی و امنیت در تاریخ نظام بین الملل

کافه تاریخ- مقالات

نقش صلح در ارتباطات بین المللی و امنیت در تاریخ نظام بین الملل

نویسنده: حامد آقازاده

مقدمه:

صلح دردنیا وهر جامعه ای که امنیت و آرامش وجود نداشته باشد نمیتوانیم خط السیر مشخص ارتباطات بین المللی را در آنجا بدرستی ترسیم کرد؛ زیرا در چنین جامعه ای تمام بنیاد های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن ناپایدار است. به همین جهت در این مقاله سعی بر آن شده است که بتوانیم مفهوم صلح را بر اساس شاخص های ارتباطات بین المللی که از جانب جامعه شناسان و اندیشمندان ارائه شده است بررسی و در اخیر راه حل های پیشنهادی را بر اساس دریافت این تحقیق بیان نمایم.

واژگان کلیدی:

صلح، ارتباطات، توسعه بین المللی و امنیت

مفهوم صلح

در طول تاریخ از صلح معنا ها و برداشت های مختلف ارائه شده است ، چنانچه در ادبیات قدیم پارسی صلح هم‌معنای لغت آشتی و به معنای مقابل حرب و جنگ آمده است. در دوران معاصر مفهوم صلح گسترش یافته و با تفکرهای شرق آسیایی و بعدها تفکرات مسیحی که صلح درونی را معرفی کرده‌اند آمیخته شده است در این مفهوم صلح شرایطی آرام، بی‌دغدغه و خالی از تشویش، کشمکش و ستیز است. صلح یک آرمان جهانی تلقی می‌شود. صلح یک مفهوم مطلق نیست و می‌تواند بسته به دیدگاه دینی و فرهنگی تعریف متفاوتی داشته باشد به همین ترتیب از جنبه‌های مختلفی می‌توان صلح را مطالعه کرد.

کریشنامورتی نظام صلح را وضعیتی می‌داند که در آن تمام مناقشات و مسائل حل شده‌اند و هر نوع واکنش به جنگ را زمینه‌ای برای مناقشات بعدی می‌داند. در تفکر کریشنامورتی ما بخشی از دنیا هستیم و برخورد با مسئله به عنوان مشکلی در بیرون از وجود ما اشتباه است. بنا بر این باید در درون خود نیز احساس صلح را بوجود آوریم تا بتوانیم خویشتن را با جهانی که میخوا هیم مرتبط سازیم و به آسانی گفتگو و تفاهم نماییم تا با تمام جهان و دنیای بیرون از خود صلح داشته باشیم. و این سخن برجسته وی نشان آمادگی برای صلح است که : دنیا تو هستی و دنیا از تو جدا نیست. دنیا با تمام مشکلاتش از پاسخهای تو شکل یافته است، بنابر این راه حل در ایجاد مشکلات تازه نیست .

ارتباطات بین الملل

ارتباطات بین الملل یکی از مفاهیم اساسی در جامعه شناسی و تمامی علوم سیاسی است که وجوه گوناگون آن را می توان از زوایای مختلف بررسی کرد. ارتباطات یک مفهوم چند وجهی است و بعنوان پیشوند در سیاست ، اقتصاد، فرهنگ،و اجتماع بگونه ارتباطات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بکارمی رود. اگر ارتباطات را در یک بعد خلاصه کنیم و ابعاد دیگر را عاطل بگذاریم و هیچ توجهی نداشته باشیم یقینا مفهوم ارتباطات ناقص و نا تمام می ماند و توازن اساسی یک جامعه به هم می خورد .

با توجه به این تعاریف می توانیم در یابیم که تغییرات اساسی در ساخت ارتباطات اجتماعی برای تحقق اهداف یک جامعه بدون صلح و امنیت امکان پذیر نیست زیرا نا امنی و وحشت در هر زمانی زیر بنای فرهنگی یک جامعه را از حالت تعادل به حالت ناهنجار می کشاند و توسعه ارتباطات بین المللی و اجتماعی به عنوان یکی از زیر ساخت های اجتماعی بی اساس خواهد ماند.اگر ارتباطات را دربعد اجتماعی آن به کار بریم بیشتر بار ارزشی پیدا می کند، که این ارزش ناشی از بهبود وضعیت و زندگی مردم یک جامعه می باشد، و بنابر چنین اندیشه آنچه برای بهبود وضعیت و زندگی مردم یک جامعه باشد و در جامعه رفاهی دنیا را بوجود آورد و یا از نگاه روحی برای جامعه مفید باشد بار ارزشی دارد. بنأ لازم میدانم تا شاخص های ارتباطات جهان را دراینجا بررسی نماییم .

شاخص های ارتباطات

ارتباطات یکی از ابعاد اصلی پروسه توسعه روابط بین المللی است در راستای دستیابی به عدالت اجتماعی ایجاد یکپارچگی و انسجام اجتماعی افزایش کیفیت زندگی و ارتقاء کیفیت انسان‌ها دنیا می‌باشد.

از طریق عدالت اجتماعی انتظار می‌رود که فاصله طبقاتی ، تبعیض و استثمار در جوامع مختلف به حداقل برسد و توزیع درآمد سرمایه و قدرت به گونه‌ای مناسب‌تر انجام گیرد. شکاف بین فقیر و غنی ، در کشور های مختلف مثل کوبا –هند –فرانسه- و مرد و زن از میان برود و از نقطه نظر جغرافیایی نیز عدم تعادل‌های بین منطقه‌ای و درون منطقه‌ای به حداقل برسد. بنأ در چنین وضعیتی خشونت به حد اقل می رسد و زمینه انکشاف استعداد ها فراهم می شود ، همچنان جوامع بین المللی در آرامش خاطر می توانند برنامه های پیشرفت را دنبال نمایند و کیفیت زندگی انسان ها را در جامعه افزایش دهند.شاخص های ارتباطات بین الملل می تواند بسیار متنوع باشد ولی از آنجاییکه موضوع و حدود مقاله ما در مورد صلح می باشد تلاش بر آن شده بیشتر به شاخص های صلح در ارتباطات بین المللی بپردازیم.

بصورت عموم ارتباطات بین المللی دارای شاخص های زیل است:

·        عدالت در همه ابعاد زندگی

·        نبود مشکلات بهداشتی و درمانی میان تمام مناطق و گروهها

·        نبود مشکلات آموزشی و تربیتی

·        داشتن امنیت کامل در جامعه

·        کیفیت افراد و استعداد های انسانی

بنأ با توجه به این شاخصها می توانیم جایگاه صلح را در ارتباطات بین المللی مشخص سازیم.

صلح و ارتباطات

با توجه به تعاریفی که از صلح و ارتباطات ارائه دادیم می توانیم ارتباط ونقش صلح را در روابط بین المللی مشخص نمایم . طوریکه معلوم است صلح و ارتباط بدون همدیگر معنایی درستی نمی تواند داشته باشد زیرا ارتباطات یک رابطه ناگسستنی با صلح و امنیت دارد. ارتباطات در زمانی که احساس امنیت نداشته باشیم نیروی امید به زندگی را از ما میگیرد وما را از انجام امور بین المللی تا حدودی باز میدارد که لازم است چند تا شاخص های آنرا دراینجا بررسی نمایم:

1 عدالت در همه ابعاد زندگی

عدالت یکی ازاصول مهم صلح است که میتواند در زمینه ارتباطات موثر باشد؛ زیرا در جامعه که عدالت نباشد نمی توان انتظار صلح را داشت و مطابق "اصل اول: صلح پایدار جهانی بدون عدالت و عدالت بدون صلح پایدار جهانی قابل تحقق نیست" بنابراین نمی توان از کسی صلح خواست در صورتی که بی عدالتی را در حق آنها روا داشته ایم ارتباطات که در چنین زمینه ای بوجود آید نمی تواند پایدار باشد و بقولی نمی توان از فلسطینی ها صلح خواست مگر اینکه عدالت را در مورد آنها به صورت اساسی به اجرا در آورن. بنأ عدالت و ارتباط دو امر لازم و ملزوم هم اند. پس لازم است برای ارتبات در کشور به امنیت توجه نماییم.زیرا یکی از زمینه‌های مهم و اساسی تامین امنیت، برقراری و گسترش عدالت اجتماعی در کشور است. اصولاً امنیت واقعی همزاد عدالت بوده و بدون عدالت هرگز نمی توان به امنیت مطلوب دست یافت. عامل بسیاری از بحران‌ها، جنگ‌ها و ناامنی‌های گذشته و حال کشورها در بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌های مذهبی، قومی، زبانی و منطقه‌ای نهفته است. "

2- نبود مشکلات آموزشی و تربیتی : که بدون آرامش و امنیت خاطر نمی توان زمینه های بهتر آموزش و پرورش را بوجود آورد و همچنان بدون آرامش وصلح روند ارتباطات نیز بطی خواهد ماند؛ در جامعه که امنیت و جود ندارد و مکاتب سوختانده می شود چه انتظاری برای بهتر شدن زمینه های آموزشی و تربیتی داشته باشیم. همچنان ما نباید تنها به سنت های گذشته در زمینه آموزشی و تربیتی اتکا نماییم.

" فلسفه تربیت در عصر حاضر ساختن برای آینده است، نه تقلید از گذشته. امروز ما باید فرزندان خود را تربیت کنیم برای اینکه در آینده انسانی‌تر و با مشکلات کمتر زندگی کنند. معنای تربیت این نیست که ببینیم پدران ما در گذشته ما را براساس چه سنت‌هایی تربیت می‌کردند و حالا ما هم فرزندان خود را آنگونه تربیت کنیم. ما باید چشمان فرزندان خود را به آینده باز کنیم تا فرزندانمان نگاه مثبت به همه انسان‌های دنیا داشته باشند، نه اینکه بریده از انسان‌های دیگر و فقط در کنار هم‌کیشان خود باشند. متاسفانه ما فرزندان خود را برای زندگی در جهان تربیت باید ‌کنیم، بلکه برای زندگی در کشور خود تربیت می‌کنیم و آن هم در دایره محدودی از فرهنگ‌هایی که در کشور وجود دارد. باید فرزندان خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که سعه صدر داشته باشند. این‌گونه دل‌های انسان‌ها به هم نزدیک می‌شود. ما باید فرزندان خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که توانایی این را داشته باشند که در هر شرایطی و در هر جای جهان درست تصمیم بگیرند."

بنأ در جامعه که نظام تعلیمی و تربیتی بر اساس صلح صورت نگیرد ما نه تنها زمینه توسعه را فراهم نکرده ایم بلکه براساس آن شکاف های ارتباطات اجتماعی را برجسته تر و زمینه ارتبات را کم رنگ تر ساخته ایم. در افغانستان با وجود تلاش های در زمینه معارف باز هم نتوانسته ایم زمینه درست ارتباطات را فراهم آوریم زیرا در قدم اول تمامی افراد از جانب زورمندان در بعضی نواحی تهدید می شود و یا مکاتب توسط گروهی به آتش کشیده می شود که زمینه آموزش و پرورش را که یکی از شاخص مهم توسعه است تحت شعاع خود قرار داده است.

3- داشتن امنیت کامل در جامعه: داشتن امنیت کامل یکی از الزامات صلح است و افراد یک جامعه بدون احساس امنیت نمی تواند مسیر توسعه را بدرستی بپیمایند. انسانها بدون داشتن امنیت کامل به هیچ کاری جسورانه اقدام نمی نمایند و به همین لحاظ به نتیجه کار شان هم اطمینان ندارند. در کشور ما در هیچ زمینه ای نمی توانیم امنیت را بصورت درست و اساسی شان احساس نماییم؛ چنانچه ما در زمینه ترانسپورت و حمل و نقل وسایل صحی و آموزشی و حتی برای برگشت به خانه های خویش مشکل داریم .

طوریکه مشخص است   آموزش و پرورش که به عنوان یکی از اصول اساسی توسعه در جهان معاصر در نظر گرفته شده است، اما فقدان امنیت باعث شده است که این حق نیز مانند بسیاری از حقوق دیگر مورد استیفاده قرار نگیرد. منع دختران و زنان از تحصیل، اختطاف دختران دانش آموز، تهدید معلمین و آتش زدن مدارس مخصوصاً مدارس دخترانه تنها بخشی از آثار ناامنی در کشور های مختلف است.

4- کیفیت افراد و استعداد های انسانی

کیفیت افراد و استعداد های انسانی نیز یکی از شاخصه های مهم توسعه بشمار می رود که پرورش چنین استعداد های دریک جامعه نیاز به یک بستر مناسب و امنی دارد.

با قبول به این نکته که خود انسان موضوع محوری در روند توسعه محسوب می‌شود و در نتیجه، سیاست‌های توسعه‌ای باید به گونه‌ای تنظیم شوند که انسان‌ها مشارکت کننده و بهره‌منداصلی توسعه باشند به همین لحاظ زمینه های که بتواند مشارکت انسانها را تضمین نماید و استعداد های انسانی را انکشاف نماید از عوامل ارتباطات بشمار می آید که به نظر می رسد که صلح و امنیت یکی از عوامل برجسته ارتباطات بین المللی در کشوری مانند افغانستان است.

افرادی که در ذهنشان خشونت و تعصب موج می زند نمی تواند در زهنش جایی برای تعاون و همکاری با دیگران بیابید و یا در انکشاف استعداد ذهنی خویش بپردازد. لذا توسعه استعداد های افراد انسانی نیاز به فضای دارد که در آن افراد احساس آرامش نمایند و زمینه را بوجود آورد که تمام افراد انسانی بطور همسان فرصت انکشاف استعداد هایشان را داشته باشند، نه اینکه برای رسیدن به آرامش فردی خویش به دیگران آسیب برسانند. با توجه به شاخص های صلح که دراینجا ذکر نمودیم دریافتیم که صلح لازمه ارتباطات مثبت و روابط بین المللی است

راه حل ها در زمینه صلح و ارتباطات وامنیت در کشورها

افغانستان کشوری است که فراز و نشیب ها ی گوناگون را گذرانده است و همین قسمی در هر برهه از تاریخ شان نا امنی و بی ثباتی از گوشه و کنار آن سر برآورده و به روند توسعه و انکشاف در این کشور آسیب رسانده است.درینجا لازم میدانم که به چند راه حل که برای برقراری صلح و تحکیم توسعه بین المللی در کشور کمک می کند یاد آور شویم:

- پذیرفتن صلح به عنوان یک اصل : به این معنی که همه حق دارند که در صلح و صمیمیت زندگی نمایند و این حق خدا دادی و طبیعی هرشخص می باشد و نباید این حق را از کسی سلب کرد.

- خلع سلاح عمومی و تحویل به دولت : تا هیچ کسی برای تهدید دیگران از زور و خشونت کار نگیرد و برای رسیدن به اهدافش به مذاکره و تفاهم توجه نمایند.

- برقراری عدالت اجتماعی : به این معنی که زمینه انکشاف استعداد های هر فرد در هرگوشه و کنار کشور بدون تعصب و بدبینی فراهم شود و در برابر کسانی که چنین حق را از دیگران میگیرند و یا سد راه آنان می شود مطابق قانون و بخصوص مطابق قانون حقوق بشرقانونی برخورد گردد.

- تلاش حد اکثر برای حل معضلات از طریق مذاکره و تفاهم : این مطلب بدان جهت اساسی است که بر خلاف برداشت های که قبلا وجود داشت که باید از طریق توسل به زور می توان مشکلات ها را بر طرف کرد، با توجه به توسعه کشور های دیگر می توان مذاکره و تفاهم را برای حل مشکلات در نظر گرفت، زیرا این مذاکرات از یک طرف کم هزینه است و از طرف دیگر احترام به اصل انسان و حقوق اساسی شان می باشد که از لحاظ اخلاقی نیز این موضوع حائز اهمیت است. و همچنین برقراری زمینه آموزشی و بهداشتی برای تمامی کشورها تا بتواند با آرامش خاطر مسیر زندگی و کشف و زمینه تعالی فکری باشد.

آنتونی رابینز روانشناس و عارف برجسته آمریکایی موفقیت و خوشبختی واقعی را در کیفیت بالای روابط اجتماعی و حسن تعامل با انسانها می داند؛ اگر انسان امنیت کامل نداشته باشد نمی تواند در روابط اجتماعی خویش موفق باشد. مطابق ماده هفتم حق توسعه " کلیه‌ی دولت‌ها باید ایجاد، حفظ و تقویت صلح و امنیت جهانی را ترویج کرده و بدین منظورتمام تلاش خود را در دستیابی به خلع سلاح عمومی و کامل، تحت کنترل موثر بین‌المللی انجام دهند و اطمینان حاصل کنند که به ویژه، در کشورهای درحال توسعه، منابع بدست آمده ناشی از اقدامات خلع سلاح به توسعه‌ی جامعه اختصاص یابد..." تا بتوان براساس آن صلح و توسعه را تبیین کرد و حس تعاون و همدردی را میان انسان ها ایجاد کرد.

نتیجه گیری

با توجه به مفهوم صلح و ارتباط ان در بین الملل که یاد آور شدیم ، زمینه اساسی ارتباطات بی المللی صلح می باشد و صلح همچون بستری است که بدون آن تمامی بنیاد های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و سیاسی کشور ها در نوسان ناپایدار قرار دارد. در چنین شرایطی باید هرلحظه انتظار فرو پاشی و اضمحلال یک کشور و جامعه را کشید.

در جامعه که صلح و امنیت حاکم نباشد ارتباطات بین المللی آن نیز نا پایدارو کم دوام است؛ پیشرفت های که در بعضی از سطوح و مواردی مشاهده می شود اولا نا پایدار است و ثانیا این پیشرفت ها به قیمت ویرانی و ازبین رفتن ساحت های دیگر همین جامعه اعمار و باز سازی شده است. ثالثا این پیشرفت اساسا یک پیشرفت نا متوازن است که کینه و تعصب را روز به روز گسترش می دهد و امنیت عمومی را در کشورو جامعه به خطر می اندازد. بنأ به این شاخص های که قبلا ذکر نمودیم مکررأ یاد آور می شویم که ارتباطات بدون صلح کم دوام و نا پایدار است و نمی شود خواهان عدالت در جوامع شد و از صلح سخن نگفت ویا همین قسمی از صلح یاد آور شد و ابعاد مختلف ان را نا دیده انگاشت؛ زیرا صلح و امنیت در یک برداشت ارتباط را با خود دارد و زیستن در محیط صلح بدون در نظر داشت ارتباطات بین المللی در آن خود یک نوع بی امنیتی و بی ثباتی است.