در وقت انعقاد عقد پدر عروس مساعی جمیله خود را حتی المقدور مصروف می دارد که زیاده از آنچه به دخترش جهازی داده شده است در قباله نوشته شود، و به همین یک جهت که عبارت از استرداد جهاز عروس به خود او باشد داماد نتواند بر تطلیق زوجه خود جرات نماید....

جوان و تاریخ- سبک زندگی



غربیان اگرچه در نگارش تاریخ جوامع شرقی نقش پر رنگی دارند و از این رو خلاء کاری را که خود شرقی ها می بایست انجام می دادند را تا حدی جبران نموده اند، اما در عین حال در موارد بسیاری با تفسیر غلط و یا کوچک نمایی و یا بزرگ نمایی یک واقعه تاریخی و یا یک باور و سنت، برداشتی شبهه ناک از تاریخ اجتماعی یک جامعه را ترویج می دهند. عباراتی که در زیر می آید از کتاب «تاریخ اجتماعی ایران»، نوشته «چارلز جیمز ویلس» انتخاب شده است که در زمان ناصرالدین شاه در ایران طبابت می کرد:

«چنانکه در ممالک فرنگستان تطللیق زنان مشکل است در ایران نیز مطلقه نمودن آنها صعوبت دارد و جهت عمده آن این است که هر زن فقیری که به خانه شوهر می آید والدین او اسبابی چند به اسم جهاز به همراهی او به خانه داماد می فرستند و در وقت طلاق موافق قانون و عادت مملکت داماد را لازم است که تمام اسباب را به عروس تسلیم و واگذار نماید و به همین سبب است که در وقت انعقاد عقد پدر عروس مساعی جمیله خود را حتی المقدور مصروف می دارد که زیاده از آنچه به دخترش جهازی داده شده است در قباله نوشته شود، و به همین یک جهت که عبارت از استرداد جهاز عروس به خود او باشد داماد نتواند بر تطلیق  زوجه خود جرات نماید....»1

به نظر می رسد عمده دلیل طلاق در ایران این عصر ناشی از حس همبستگی اجتماعی بود که در جامعه سنتی ایران وجود داشت و بیش از لوازم مادی، نوعی هنجار اجتماعی از افراد در مقابل جدایی و افتراق مراقبت می کرد. بنابراین قبح دانستن طلاق بیش از هر چیزی-و من جمله جهیزیه- در حفظ خانواده اهمیت داشت!

پی نوشت ها:

1-چارلز جیمز ویلس، تاریخ اجتماعی ایران، مترجم سیدعبدالله، تهران، نشر طلوع، 1366، چاپ دوم، ص 122