در 15 آبان‌ماه‌ پیشنهادملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ از سوی‌ نمایندگان‌ جبهه‌ ملی‌ خصوصاً دکتر مصدق‌ مطرح‌ شد. در 29 اسفند مجلس‌ شورا طرح‌ مصدق‌ را برای‌ ملی‌ شدن‌ نفت‌ تصویب‌ نمود.

29 اردیبهشت‌ 1261 شمسی

ولادت‌ در تهران‌ از پدر، میرزا هدایت‌ ا... وزیر دفتر و مادر، ملک‌ تاج‌ خانم‌ نجم‌ السلطنه

‌

1271 شمسی‌

وفات‌ پدر، میرزا هدایت‌ که‌ از رجال‌ شریف‌ و با نجابت‌ عهد قاجار و وزیر دفتر بود

 

1275 شمسی‌/ 1314 قمری:

‌ بنا به‌ تحصیلات‌ و قابلیت‌ شخصی‌ و از طرفی‌ به‌ واسطه‌ی‌ حضور سابق‌ پدر در مقام‌ مستوفی‌ خراسان‌ ایشان‌ به‌ خراسان‌ و به‌ منظور تصدی‌ استیفای‌ خراسان‌ عزیمت‌ نمود. درهمین‌ سال‌ ناصرالدین‌ شاه‌ به‌ قتل‌ رسید

 

1285 شمسی:

‌ بنا به‌ درخواست‌ رجال‌ و بزرگان‌ ایالت‌ اصفهان‌ از آن‌جا به‌ نمایندگی‌ دوره‌ اول‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ انتخاب‌ شده‌ لکن‌ مجلس‌ به‌ علت‌ به‌ حد نصاب‌ نرسیدن‌ سن‌ ایشان‌ را نپذیرفت‌

 

1286 شمسی‌:

به‌ عضویت‌ جامع‌ آدمیت‌ درآمد. در همین‌ سال‌ ورود به‌ مجمع‌ انسانیت‌ و قبول‌ نیابت‌ ریاست‌ آن‌

 

1287 شمسی‌:

عزیمت‌ به‌ فرانسه‌ و آغاز تحصیل‌ در مدرسه‌ی‌ علوم‌ سیاسی‌ پاریس‌ در رشته‌ی‌ علوم‌ مالیه‌ یا اقتصاد سیاسی‌ پس‌ از سه‌ سال‌ به‌ علت‌ کسالت‌ یک‌ بار به‌ ایران‌ مراجعت‌ نموده‌ و دوباره‌ به‌ اروپابرگشت‌ و در شهر نوشاتل‌ سوییس‌ در رشته‌ی‌ دکترای‌ حقوق‌ به‌ تحصیل‌ مشغول‌ و سال‌ 1292 فارغ‌ التحصیل‌ گردیده‌ و رساله‌ی‌ دکترای‌ خود با عنوان‌ وصیت‌ در حقوق‌ اسلام‌ و حقوق‌ شرعی‌ زنان‌ در سال‌ 1293 به‌چاپ‌ رسانید

 

1293 شمسی‌:

بازگشت‌ به‌ ایران‌ و تدریس‌ در مدرسه‌ی‌ علوم‌ سیاسی‌ تهران‌

 

1294شمسی:

برای‌ مدتی‌ در عضویت‌ حزب‌ اعتدال‌ و سپس‌ حزب‌ دموکرات‌ درآمد. و در آبان‌ ماه‌ همین‌ سال‌ به‌ عضویت‌ کمیسیون‌ تطبیق‌ حوالجات‌ جانشین‌ دیوان‌ محاسبات‌ از طرف‌ مجلس‌ سوم‌ به‌ مدت‌ 2 سال‌انتخاب‌ شد

 

 

1296 شمسی‌ :

معاونت‌ وزارت‌ مالیه‌ و رییس‌ کل‌ محاسبات‌

 

1298 شمسی‌ مطابق‌ با 1919 میلادی‌:

عزیمت‌ به‌ اروپا و اقامت‌ در سوییس‌ و مخالفت‌ با قرارداد 1919

 

1299 شمسی‌:

بازگشت‌ از اروپا و ورود به‌ بندر بوشهر و دیدار با بزرگان‌ و سران‌ بوشهر و ایلات‌ فارس‌ و تمایل‌ مردم‌ آن‌ سامان‌ و ارسال‌ عریضه‌ به‌ پایتخت‌ و در نهایت‌ با موافقت‌ دولت‌ مشیرالدوله‌ والی ایالت فارس‌ و‌ بوشهر شد

 

19 مهرماه‌ 1299 الی‌ سوم‌ فروردین‌ 1300 شمسی:

‌پس‌ از کودتای‌ سوم‌ اسفند 1299 از طریق‌ صحبت‌ برای‌ عموم‌ رجال‌ و نوشتن‌ مقالات‌ و روشن‌گری‌ به‌ مخالفت‌ شدید با کودتای‌ سید ضیاء پرداخت‌ و در اول‌ سال‌ 1300 ناچارٹ از والی‌گری‌ فارس‌ استعفا و برای‌مصون‌ ماندن‌ از تعرض‌ کودتاچیان‌ مدتی‌ در میان‌ ایل‌ قشقایی‌ و سپس‌ به‌ دعوت‌ سران‌ بختیاری‌ به‌ ایل‌ بختیاری‌ پناه‌ برد

 

14 خرداد تا 29 دی‌ 1300 شمسی:‌

14 خرداد تا 29 دی‌ ماه‌ در کابینه‌ی‌ قوام‌السلطنه‌ با اخذ اختیارات‌ قانونی‌ از مجلس‌ شورای‌ ملی‌ به‌ مدت‌ سه‌ ماه‌ در پست‌ وزارت‌ مالیه‌ مشغول‌ شد. در ترمیم‌ کابینه‌ به‌ وزارت‌ خارجه‌ برگزیده‌ شد ولی‌ نپذیرفت‌. و از28 بهمن‌ والی‌ آذربایجان‌ شد

 

1302 شمسی‌:

نماینده‌ مردم‌ تهران‌ در دوره‌ پنجم‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌،

تشکیل‌ کمیسیون‌ معارف‌ با هماهنگی‌ آیات‌ عظام‌ حوزه‌ قم،‌

کتاب‌ حقوق‌ پارلمانی‌ در ایران‌ و اروپا نیز تألیف‌ نمود

 

تیرماه1305 شمسی‌ ‌:

نماینده‌ مردم‌ تهران‌ در دوره‌ ششم‌ و مخالفت‌ با کابینه‌ مستوفی‌ الممالک‌ موضوع‌ صلاحیت‌ دو تن‌ از وزرا: وثوق‌ الدوله‌ و ذکاءالملک‌ فروغی‌

 

1307شمسی:

به‌ علت‌ ادامه‌ مخالفت‌ با هیأت‌ حاکمه‌ از طریق‌ مجلس‌ مخصوصا با اختیارات‌ داور، وزیر عدلیه‌ ؛ به‌ ناچار خانه‌ نشین‌ گردید

1319ـ1315 شمسی‌ :

در این‌ چند سال‌ به‌ علت‌ فشار حکومت‌ رضاخانی‌ خانه‌ نشین‌ بود و حتی از تدریس‌ در دانشکده‌ نیزمحروم‌ گردید. و تا سال‌ 1319 در احمدآباد ساوجبلاغ‌ و تهران‌ تحت‌ نظر نظمیه‌ اقامت‌اجباری‌ نمود

 

5 تیرماه‌ 1319 شمسی‌ :

توسط شهربانی‌ رضاشاه‌ بازداشت‌ و به‌ زندان‌ بیرجند منتقل‌ گردید

 

23 آذر 1319 :

بنابه‌ فشار عده‌ای‌ از رجال‌ که‌ هنوز قدرت‌ نفس‌ کشیدن‌ داشتند به‌ احمدآباد بازگردانده‌ شد و تحت‌ نظر قرار گرفت‌ تا شهریور 1320 که‌ اجازه‌ خروج‌ گرفت‌

 

14 اسفند 1322 شمسی‌ :

نماینده‌ اول‌ مردم‌ تهران‌ در دوره‌ 14 مجلس‌ شورا گردید و مخالفت‌ با اعتبارنامه‌ نمایندگی‌ سیدضیاء در پیش‌ گرفت‌

 

1323 شمسی‌:

مخالفت‌ با اعطای‌ هرگونه‌ امتیاز نفت‌ به‌ خارجیان‌ و پیشنهاد طرح‌ چهار ماده‌ای‌ منع‌ دولت‌های‌ ایران‌ برای‌ مذاکره‌ با خارجیان‌ درباره‌ی‌ واگذاری‌ امتیاز نفت‌ و تصویب‌ آن

 

1323 شمسی‌ :

حمله‌ به‌ دزدان‌ بیت‌المال‌ و زد و بندچی‌های‌ دستگاه‌های‌ دولتی‌ و درخواست‌ اخراج‌ دکتر میلیسپو مستشار آمریکایی‌ در امور مالی‌ ایران‌

 

1324 شمسی‌:

رهبری‌ اقلیت‌ مجلس‌ در استراکسیون‌ علیه‌ کابینه‌ صدرالاشراف‌

 

آذر 1326 شمسی‌ :

رأی‌ تمایل‌ 53 تن‌ از نمایندگان‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ به‌ نخست‌ وزیری‌ مصدق‌ ـ در این‌ زمان‌ حکیم‌ الملک‌ با 4 رأی‌ نخست‌ وزیر شد. در این‌ سال‌ با فرمایشی‌ بودن‌ انتخابات‌ مجلس‌ حکومت‌ احمد قوام‌ آن‌ را به‌ طور علنی‌ تحریم‌ نمود

 

 

1328 شمسی‌:

مخالفت‌ با تشکیل‌ مجلس‌ قلابی‌ مؤسسان‌ که‌ ساخته‌ دست‌ هژیر و اشرف‌ بود

22 مهر 1328 شمسی‌ :

به‌ نحوه‌ی‌ برگزاری‌ انتخابات‌ مجلس‌ شانزدهم‌ اعتراض‌ و با جمعی‌ از یاران‌ خود در دربار تحصن‌ نمود

 

21 آبان‌ماه‌ 1328 شمسی‌ :

اعلام‌ تشکیل‌ جبهه‌ ملی‌ ایران‌

در این‌ سال‌ پس‌ از ترور عبدالحسین‌ هژیر وزیر دربار باز به‌ حومه‌ احمدآباد تبعید گردید

 

18 بهمن‌ 1328 شمسی‌ :

رفع‌ حصر خانگی‌ و ورود به‌ تهران‌ و نطق‌ تاریخی‌ میدان‌ بهارستان‌ در 18 بهمن‌ و اعتراف‌ به‌ انتخابات‌ مجلس‌ شانزدهم‌ و در نهایت‌ انحلال‌ مجلس‌

 

19 فروردین‌ 1329 شمسی‌ :

انتخابات‌ مجدداً برگزار شد و مصدق‌ نماینده‌ اول‌ تهران‌ شد

 

1329 شمسی‌:

مخالفت‌ با نخست‌ وزیر رزم‌آرا

توضیح‌: مصدق‌ که‌ از نظامی‌ شدن‌ فضای‌ سیاسی‌ و هم‌ از پشت‌ پرده‌ از عدم‌ رضایت‌ شاه‌ مبنی‌ بر گزینش‌ رزم‌آرا خبر داشت‌. به‌ مخالفت‌ برخاست‌ .

 

تیرماه 1329 شمسی‌ ‌:

کمیسیون‌ ویژه‌ موضوع‌ نفت‌ تشکیل‌ شد و مصدق‌ به‌ ریاست‌ آن‌ برگزیده‌ شد

در 15 آبان‌ماه‌ پیشنهادملی‌ شدن‌ صنعت‌ نفت‌ از سوی‌ نمایندگان‌ جبهه‌ ملی‌ خصوصاً دکتر مصدق‌ مطرح‌ شد. در 29 اسفند مجلس‌ شورا طرح‌ مصدق‌ را برای‌ ملی‌ شدن‌ نفت‌ تصویب‌ نمود

 

 

 

 

12 اردیبهشت‌ 1330 شمسی‌ :

به‌ نخست‌ وزیری‌ رسید و در 29 خرداد از شرکت‌ نفت‌ انگلیس‌ و ایران‌ خلع‌ ید نمود .

23 الی‌ 27 مهر 1330:

در شورای‌ امنیت‌ سازمان‌ ملل‌ حاضر و از حقانیت‌ نهضت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ دفاع‌ نمود.

 

خرداد ماه‌ 1331 شمسی‌ :

حضور در دیوان‌ لاهه‌ و دفاع‌ از حقانیت‌ ملت‌ ایران‌. پس‌ از بازگشت‌ و در 25 تیرماه‌ به‌ علت‌ دخالت‌ شاه‌ در امور دولت‌ مخصوصاً موضوع‌ وزارت‌ جنگ‌ مصدق‌ استعفا نمود و قوام‌ به‌ نخست‌وزیری‌ رسید. مخالفت‌های‌ گسترده‌ی‌ مردم‌ و قیام‌ ملی‌ 30 تیر به‌ ناچار قوام‌ و دربار عقب‌ نشینی‌ نمود و مجلس‌ مجدداً مصدق‌ را به‌ نخست‌ وزیری‌ رسانید

 

31 تیرماه‌ 1330

دیوان‌ دادگستری‌ لاهه‌ رأی‌ به‌ نفع‌ ملت‌ ایران‌ صادر نمود

 

8مرداد 1330

همین‌ سال‌ لایحه‌ اختیارات‌ قانونی‌ نخست‌ وزیری‌ تصویب‌ گردید و عده‌ای‌ از نمایندگان‌ مجلس‌ و تنی‌ چند از نمایندگان‌ جبهه‌ ملی‌ که‌ مصدق‌ را پای‌بند به‌ سیاسی‌ بازی‌ و گنجاندن‌ در حریم‌بسته‌ حزبی‌ خویش‌ نمی‌دیدند و مصدق‌ سر تسلیم‌ در مقابل‌ فشارهای‌ آن‌ها مبنی‌ بر انتخاب‌ تمامی‌ دولت‌مردان‌ و وزراء از میان‌ هم‌ حزبی‌های‌ خویش‌ فرود نمی‌آورد به‌ آغوش‌ دربار رفته‌ و مشکلات‌ عدیده‌ای‌ برسر راه‌ مصدق‌ به‌ وجود آوردند.

 

17 آبان‌ 1332

محاکمه‌ نظامی‌ مصدق‌ آغاز و سپس‌ به‌ 3 سال‌ زندان‌ محکوم‌ شد لکن‌ دربار و کودتاچیان‌ را رسوا نمود و در این‌ مدت‌ یار دیرینه‌ و وزیر شجاع‌ امور خارجه‌اش‌ دکتر حسین‌ فاطمی‌ در بیدادگاه‌ نظامی‌شاه‌ تیرباران‌ نمودند.

 

3 مردادماه‌ 1335:

دوره‌ی‌ زندان‌ به‌ پایان‌ رسید و دوره‌ی‌ تبعید به‌ احمدآباد مجدداً آغاز گشت‌ و مزاحمات‌ شدید توسط دستگاه‌ حکومت‌ شاه‌ برای‌ مصدق‌ حتی در دیدار با نزدیکان‌اش‌ ایجاد می‌گردید و در این‌زمان‌ به‌ سرطان‌ فک‌ و دهان‌ مبتلا گردیده‌ لکن‌ اجازه‌ خروج‌ از کشور برای‌ معالجه‌ نیافت. مصدق سرانجام‌ در 14 اسفندماه‌ 1345 مطابق‌ با 5 مارس‌ 1967 از دنیا رفت.