وقتى انگلیسى‌ها بغداد را تصرف کردند- امرى که دست نظام‌السلطنه هم به بدیهى‌ترین شکلى در آن دیده مى‌شد و در همین رساله به این موضوع اشاره کردیم- یأس بر ایرانیان مستولى شد. درست در این هنگام بود که یک ایرانى به نام عباس خلیلى قیامى بزرگ در شهر نجف به راه انداخت. او توانست حاکم نظامى انگلستان در این شهر به نام کاپیتان مارشال را به قتل رساند و به این شکل انقلاب اوّل بین‌النهرین را شکل دهد. انگلیسى‌ها به انتقام‌گیرى برآمدند و پانزده تن را به‌دار آویختند، چهار تن را تیرباران و یکصد و هشتاد و چهار تن را به سنگاپور تبعید نمودند.
جوان و تاریخ- کشکول
وقتى انگلیسى‌ها بغداد را تصرف کردند- امرى که دست نظام‌السلطنه هم به بدیهى‌ترین شکلى در آن دیده مى‌شد و در همین رساله به این موضوع اشاره کردیم- یأس بر ایرانیان مستولى شد. درست در این هنگام بود که یک ایرانى به نام عباس خلیلى قیامى بزرگ در شهر نجف به راه انداخت. او توانست حاکم نظامى انگلستان در این شهر به نام کاپیتان مارشال را به قتل رساند و به این شکل انقلاب اوّل بین‌النهرین را شکل دهد. انگلیسى‌ها به انتقام‌گیرى برآمدند و پانزده تن را به‌دار آویختند، چهار تن را تیرباران و یکصد و هشتاد و چهار تن را به سنگاپور تبعید نمودند. حکم اعدام خلیلى هم صادر شد، اما او در حالى‌که زخمى بود به ایران گریخت. متعاقب این اقدام، انقلاب بزرگ بین‌النهرین به رهبرى میرزامحمدتقى شیرازى ، مشهور به میرزاى دوّم شیرازى روى داد.میرزا فتوا داد علیه انگلستان مقاومت شود و از مسلمانان خواست علیه اشغالگران جهاد نمایند.ماجرا از این قرار بود که عده‌اى از مردم ابتدا از ایشان استفتا کردند و میرزا حکم وجوب مطالبه حقوق مردم عراق از اشغالگران را صادر کرد. متن استفتا و جواب میرزاى دوّم شیرازى به این شرح بود:
حضور شریف حضرات علماء اعلام و حجج اسلام آیات الله فى الانام ادام الله برکات وجودهم العالى. محترماً عرض مى‌شود چه میفرمایید درباره اشخاصى که با دعوى مسلمانى در این ایام تقابل کفر و اسلام در مقام معاونت دول کافر برآمده سراً یا علناً، مالاً یا حیاتاً، و جاناً یداً و لساناً، فکراً یا خیالاً رأیاً و یا اظهاراً، قلماً و یا قدماً على کُل الاَحوال در سراء و ضَراء به کفار حربى خدمت و به مقاصدشان اعانت مى‌نمایند و درباره کسانى‌که به ذریع اعمال و اقوال یا به وسایل پاره‌اى نشریات مجعوله و انتشارات مضره به مرام و منویات اعداء دین مبین و دشمنان اسلام و مسلمین مانند انگلیس و روس و فرانس و ایتالى و هر یک از کفار حربى که با اسلام و مسلمین طرف مخاصمه و محاربه واقعند و امروز در مقابل مسلمانان به عداوت مشهور و به جنگ و خون‌ریزى مشغولند، آنان را ترویج مى‌کنند و به دول کافرۀ محاربه ظاهراً و باطناً مساعدت مى‌نمایند، چه حکم دارند و تکلیف مسلمانان با این‌گونه اشخاص چیست؟ مستدعى است به جهت تکلیف مسلمین نسبت به این نوع مردمان حکم‌الله را در صدور و حواشى و صفحه مقابل مرقوم و به امهار و خواتیم شریف ممهور و مختوم فرمایید که عندالحاجه، حجت باشد. ان الله لا یضیع اجر من احسن عملاً.میرزاى شیرازى دوّم به استفتاى یادشده به این شکل پاسخ داد: «مطالبه الحقوق واجبه على العراقیین و یستجب علیهم فى ضمن مطالباتهم، رعایه السلم و الامن و یجوز لهم التوسل بالقوه الدفاعیه، اذا امتنع الانگلیز عن قبول مطالبهم. الاحقر محمدتقى الحائرى الشیرازى.» یعنى: مطالبه حقوق بر عراقى‌ها واجب است و واجب است آنان ضمن مطالبات خود، رعایت امنیت و آرامش را بنمایند. متوسل شدن به قوه دفاعى جایز است، اگر انگلیس با تقاضاهاى آنان مخالفت کند.
بعد از این فتاوا اغلب روحانیان و عشایر عراق در نبرد علیه انگلستان مشارکت کردند، اینان ابتدا به فتح و ظفر دست یافتند اما بعد شکست خوردند؛ فرزند میرزاى شیرازى دوّم دستگیر شد و به ایران تبعید گردید
دریافت صفحه با کد QR