اکنون اتحاد شوروی چیزی شبیه یک خیالپردازی رویاگونه و آخرین دبیرکل آن فردی مستمری‌بگیر بود. تصمیم اوکراین برای کناره‌گیری از مذاکرات مربوط به تشکیل اتحاد جدید به امیدهای گورباچف برای حفظ مقام ریاست جمهوری اتحادیه پایان داد...

در توصیف نفسهای آخر شوروی می خوانیم:

روز ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ میخائیل گورباچف که در داچای خود واقع در جنگل‌های خارج از مسکو به سر می‌برد روی صندلی عقب لیموزین زیل نشسته و رهسپار کرملین شد. اکنون اتحاد شوروی چیزی شبیه یک خیالپردازی رویاگونه و آخرین دبیرکل آن فردی مستمری‌بگیر بود. تصمیم اوکراین برای کناره‌گیری از مذاکرات مربوط به تشکیل اتحاد جدید به امیدهای گورباچف برای حفظ مقام ریاست جمهوری اتحادیه پایان داد. در عوض رهبران اوکراین، روسیه و روسیه سفید یک طرح کلی را برای ایجاد کشورهای مشترک‌المنافع سرهم‌بندی کردند که در آن دیگر برای «مرکز» جایی باقی نمی‌ماند. رهبران جمهوری‌ها به بازنشستگی گورباچف رای داده بودند. دولت روسیه قول داده بود که نقل و انتقال قدرت به آرامی انجام می‌گیرد و گورباچف می‌تواند مطمئن باشد از امتیازات خود تا آخرین لحظه استفاده کند. اما هنگامی که او به کرملین رفت تا آخرین دیدارهایش را انجام دهد و کشوهای میزش را خالی کند، ناگهان دید که پلاک اسمش از روی دیوار کنده شده و بجای آن پلاک برنجی «ب.ن. یلتسین» آویخته شده است. گورباچف مانند حزب کمونیست به تاریخ پیوسته بود. اکنون روسیه با یک لحظه تاریخی روبه‌رو بود. برای نخستین بار در تاریخ هزارساله‌اش یک رییس‌جمهوری منتخب قدم به کرملین می‌گذاشت تا صفحه‌ای تازه از تاریخ این سرزمین را ورق بزند. سرزمینی که حالا دیگر در پرچم رسمی‌اش اثری از داس و چکش نبود و از رژیمی که تا همین چند ماه قبل بر سر کار بود بنام «امپراتوری مضمحل شده» یاد می‌کرد...