در سال ١٨٨٢ مارسل آگوست دیالافوآ فرانسوى با حمایت سفارت فرانسه در تهران امتیاز انحصارى کاوش در محوطه‌هاى باستانى شوش را از ناصرالدین شاه گرفت. «» در این امتیاز تصریح شده بود که همۀ جواهرات و نیمى از اشیائى که یافت مى‌شود باید در اختیار دولت ایران قرار گیرد. دیالافوآ و همسرش جین به همراه دو فرانسوى دیگر به نام‌هاى بابن و هوسى به مدت دو سال در شوش به کاوش پرداختند و در این مدت اشیاى فراوانى کشف و به پاریس منتقل کردند

جوان و تاریخ- کافه هنر



در سال ١٨٨٢ مارسل آگوست دیالافوآ فرانسوى با حمایت سفارت فرانسه در تهران امتیاز انحصارى کاوش در محوطه‌هاى باستانى شوش را از ناصرالدین شاه گرفت. «» در این امتیاز تصریح شده بود که همۀ جواهرات و نیمى از اشیائى که یافت مى‌شود باید در اختیار دولت ایران قرار گیرد. دیالافوآ و همسرش جین به همراه دو فرانسوى دیگر به نام‌هاى بابن و هوسى به مدت دو سال در شوش به کاوش پرداختند و در این مدت اشیاى فراوانى کشف و به پاریس منتقل کردند. در ماه مى ١٨٩٥ دولت فرانسه حق انحصارى کشف آثار باستانى در سراسر ایران را گرفت. بر اساس این پیمان بناها و بازمانده‌هاى آثار تاریخى ایران به دو دسته تقسیم مى‌شد: نخست، آثار باستانى که خارج از منطقۀ شوش به دست مى‌آمد که مانند امتیاز دیالافوآ با آنها رفتار مى‌شد؛ و دیگرى، آثار باستانى پیدا شده در منطقۀ شوش که همه به تملک دولت فرانسه در مى‌آمد. این امتیاز هیچگونه محدودیت زمانى نداشت. پس از گرفتن این امتیاز دولت فرانسه کنت جى. ام. دو مورگان را به ایران فرستاد. او باستان‌شناسى معروف بود که در مصر کار مى‌کرد. در سال ١٨٩٨ دو مورگان به همراه کشیشى به نام شیل که با فرهنگ ایران آشنا بود و زبان عیلامى مى‌دانست به شوش رسید. دو مورگان چهار سال در شوش به کاوش‌هاى باستان‌شناسى پرداخت و ١٢٠٠ کارگر را به کار گرفت. یافته‌هاى او که ٥٠٠٠ اثر باستانى بود در ١٨٣ بسته به پاریس فرستاده شد و در سالن ایران موزۀ لوور جاى داده شد. برخى یافته‌هاى اولیۀ او در نمایشگاه ١٩٠٠ پاریس به نمایش گذاشته شد. «٢» معروف‌ترین قطعه‌اى که دو مورگان به فرانسه منتقل کرده است لوح حمورابى پادشاه کلده و عیلام است «که مجموعۀ قوانین اجرایى ایران در سى قرن قبل از هجرت بوده است». یافته‌هاى دو مورگان «کشفیاتى حقیقتاً شگفت‌آور از بخش پیش از تاریخى ایران به نام عیلام است که پایتختش شهر تاریخى شوش بوده و دو مورگان پیشینۀ آن را حدود ٨٠٠٠ سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده است»