جمهوریخواهان، استقرار ده‌ها هزار سرباز ارتش در ایرلند شمالی در طول سه دهه (۲۰۰۰-۱۹۷۰) را ادامه اشغال خاک ایرلند توسط ارتش بریتانیا دانسته و مبارزه‌ای چریکی را علیه آن آغاز کردند.تصمیم اولیه لندن به "عملیات تروریستی" خواندن این عملیات پنهانی، و بازداشت بدون مدت و محاکمه فعالان "آر- آی- ای" (ارتش جمهوریخواه ایرلند) و وحدت طلبان مسلح، به حل مسئله کمکی نکرد.

امروزه، برای بسیاری مردم عادی در بریتانیا، پدیده‌ای به نام "مسئله ایرلند" بیشتر یادآور سه دهه ناآرامی و کشتار ناشی از عملیات اغلب پنهانی گروه‌های چریکی مسلح جمهوریخواه طرفدار یکپارچگی ایرلند از یک طرف، و پروتستان‌های طرفدار وحدت با بریتانیا از طرف دیگر است که با حضور گسترده ارتش بریتانیا دراستان ایرلند شمالی جریان داشت.جمهوریخواهان، استقرار ده‌ها هزار سرباز ارتش در ایرلند شمالی در طول سه دهه (۲۰۰۰-۱۹۷۰) را ادامه اشغال خاک ایرلند توسط ارتش بریتانیا دانسته و مبارزه‌ای چریکی را علیه آن آغاز کردند.تصمیم اولیه لندن به "عملیات تروریستی" خواندن این عملیات پنهانی، و بازداشت بدون مدت و محاکمه فعالان "آر- آی- ای" (ارتش جمهوریخواه ایرلند) و وحدت طلبان مسلح، به حل مسئله کمکی نکرد.فعالیت مسلحانه ارتش سری جمهوریخواه ایرلند علیه بریتانیا، به صورت بمب گذاری در هدف‌های نظامی و اماکن عمومی، در دهه ۱۹۸۰ از ایرلند شمالی به خاک اصلی بریتانیا و شهر لندن نیز رسید.خبرسازترین عملیات مسلحانه (آی- آر- ای) علیه بریتانیا، توطئه ترور مارگارت تاچر، نخست وزیر پیشین بریتانیا و کابینه او بود که در تابستان ۱۹۸۴ با انفجار بمبی در هتل محل اقامت اعضاء دولت درکنفرانس سالانه حزب محافظه کار بریتانیا در شهر ساحلی برایتون صورت گرفت. خانم تاچر از آن واقعه جان سالم بدر برد ولی به کشته شدن یک وزیر و مجروح شدن شماری دیگر منجر شد. واقعه دیگر، که بویژه برای ملکه بریتانیا و همسرش، دوک ادینبورگ، دردناک بود، بمب گذاری (آی- آر- ای) درون یک قایق تفریحی در سال ۱۹۷۹ به سرنشینی لرد مونت باتن، آخرین فرماندار هند پیش ازاستقلال آن کشور، و از اقوام خانواده سلطنتی بود که در اثر آن کشته شد. نهایتأ، مارگارت تاچر که به متلاشی کردن آر- آی - ای کمر بسته بود، به توصیه مشاوران خود برای انجام مذاکرات محرمانه با جمهوریخواهان ایرلند شمالی موافقت کرد. مذاکرات محرمانه با شین فین در باقی‌مانده سال‌های صدارت خانم تاچر و جانشین او، جان میجر هم به نتیجه نرسید. سرانجام، تونی بلر، نخست وزیر دولت حزب کارگر با تصمیم متهورانه خود به عفو تمام اعضاء زندانی گروه‌های جمهوریخواه، این مذاکرات را با امضاء موافقت نامه "جمعه نیک" در سال ۱۹۹۸ به نتیجه رساند. در این سند، تمام گروه‌های شبه نظامی خلع سلاح را پذیرفته و متعهد شدند که آرمان‌های سیاسی خود را فقط از راههای سیاسی و گفتگو و تفاهم دنبال کنند.12 سال پس از امضاء سند مزبور، اکنون دولت محلی ایرلند شمالی، ائتلافی از بزرگترین حزب پروتستان‌های طرفدار وحدت با بریتانیا و شین فین، بزرگترین حزب جمهوریخواه طرفدار یکپارچگی دو ایرلند است.