یکی از نقاط درخشان کارنامه روحانیت شیعه در یک قرن اخیر که دوران نفوذ و رسوخ استعمار در جامعه ایران بوده است، دفاع و حمایت از تولید و اقتصاد ملی و به اصطلاح امروزین آن اقتصاد مقاومتی بوده است.

یکی از نقاط درخشان کارنامه روحانیت شیعه در یک قرن اخیر که دوران نفوذ و رسوخ استعمار در جامعه ایران بوده است، دفاع و حمایت از تولید و اقتصاد ملی و به اصطلاح امروزین آن اقتصاد مقاومتی بوده است.
 متنی را که در زیر از نظر می گذرانید متعلق به فقیه و مرجع تقلید مبرّز و برجسته دوران مشروطیت آیت الله سید محمد کاظم یزدی ـ صاحب کتاب مشهور فقهی عروة الوثقی ـ است که به روشنى از توجه اکید و شدید وى به لزوم استقلال و خودبسایى اقتصادى جامعه اسلامى و دفاع از تولید و اقتصاد ملی برای قطع رشته ‏هاى وابستگى به اجانب در امر معاش و تجارت، پرده برمى ‏دارد.
این متن خطاب به فردی به نام آقا میرزا رحیم (ظاهرا حاجى میرزا رحیم بادکوبه یا حاج رحیم باکوچى، بازرگان معتبر و خیرخواه عصر قاجار و مشروطه‏) است:

جناب آقا میرزا رحیم‏
خداوند عالم بر توفیقات و تأییدات شما، و هرکس در ترویج ملبوسات و صنایع اسلامیه مجدّانه ساعى باشد، بیفزاید.
در این زمان که [دول‏] خارجه، به انواع حیل، رشته کسب و صنایع و تجارت- که مایه عزت و منشأ ثروت است- از دست مسلمین ربوده و منحصر به خود نموده [اند] و مثل خون در مجارى عروق ایشان راسخ و نافذ شده و شغل اهل اسلام به تدریج منحصر به دلالى و بیع و شراء (خرید و فروش) اجناس خارجه شده [است‏]، با آنکه اکثر مواد اجناس از قبیل پنبه و پشم و ابریشم و خاک چینى و غیره، خروارخروار، به ثمن بخس‏ (به بهای ناچیز) از بلاد مسلمین جلب مى‏ کنند و به الوان‏ (رنگها) متعدده و اشکال مختلفه به اعلى القیم‏ (گرانترین قیمت ها) در بازار مسلمین، مثقال مثقال، فروش مى‏رود؛ مناسب است مسلمین از خواب غفلت بیدار شوند و به تدریج رفع (قطع) احتیاجات خود را از خارجه بنمایند و به تأییدات ربّانیه، از ذلّ‏ (خواری) فقر و احتیاج و سؤال و تحمّل عملگى کفّار و تشتت در بلاد کفر برهند.
امیدواریم چنانچه در بدو اسلام، با قلّت عدد، به نصرت الهى مؤیّد شدند، برحسب کریمه‏ «وَ اذْکُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِیلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِی الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ یَتَخَطَّفَکُمُ النَّاسُ فَآواکُمْ وَ أَیَّدَکُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ‏» (انفال/26) در این زمان که بحمد اللّه تعالى بر عده مسلمین به اضعاف مضاعف‏(چندین برابر) افزوده [شده‏] از برکات توجهات ولى اللّه امام زمان- عجل اللّه تعالى فرجه- رجاء تأییدات تامّه و ترقیات فوق العاده داریم.
این احقر که از بدو عمر تاکنون، اغلب اوقات، لباسم از منسوجات دار العباده(شهر یزد) بوده و مکرّرا به برادران ایمانى توصیه نموده و گفته ‏ام که لباسى که از ابتداء زرع مادّه آن تا غزل‏(رشتن و تابیدن) و نسج‏(بافتن) و رنگ آن با کلمه طیبه «لا اله الا اللّه، محمد رسول اللّه، على ولى اللّه» انجام شود و جمعى از مسلمین از آن منتفع شوند کجا، و قماش هاى منحوس کم‏ دوام خارجه کجا؟!
و چند ماه قبل، شرحى در جواب استفتاى شخص طهرانى، وجوه متعدده در رجحان آن- شرعا و عقلا و عرفا- نوشته ‏ام و اکنون که بحمد اللّه نوع علما و طلاب نجف ‏اشرف، کرباس اسلامى را پوشیده، امیدوارم اخوان مؤمنین، به‏ لزوم استقلال و خودبسایى اقتصادى جامعه اسلامى، و قطع رشته ‏هاى بستگى به اجانب‏، اقتدا و تأسى به رؤساى ملت‏(رؤسای دین) نموده برحسب غیرت اسلامیّت- مهما امکن‏(تا آنجا که ممکن است) - اقتصار به همان ملبوسات اسلامى نمایند بلکه در تمام اثاث البیت خود تا ممکن است اکتفا به مصنوعات اسلامى نموده و در ملبس و مطعم و مسلک‏(سبک زندگی) خود، از شباهت به کفار بپرهیزند- چنانچه در اخبار شریفه از آن نهى شده- بلکه تمام افعال و اعمال و اخلاق خود را اسلامى نمایند تا کلّیتا ممتاز و در صورت و معنى به هیچ‏وجه شباهتى به کفار نداشته باشند.
ان شاء اللّه تعالى متدیّنین تجار هم بعد از این، اجناس خارجه را به بلاد اسلامیه جلب نکنند تا این یک مشت به کسب و کار و صنایع بپردازند و تشتت و تفرقه آنها بدل به اجتماع، به قلیل زمانى نتایج حسنه آن را مشاهده نمایند.
نصر اللّه من نصر الاسلام و السّلام على اخواننا المؤمنین.

به مناسبت سند فوق، توجه خوانندگان را به متن دیگرى از مرحوم سید صاحب عروه در تأیید «شرکت اسلامیّه» اصفهان (که هدف آن، مبارزه با استعمار اقتصادى بود) جلب مى ‏کنیم.
شرکت اسلامیّه، شرکتى بود که در تاریخ ذیقعده 1316 ق (سالهاى پس از پیروزى نهضت تحریم تنباکو) به همّت مرحوم آیة اللّه آقا نجفى اصفهانى و جمعى دیگر از رجال دینى و اجتماعى اصفهان به وجود آمد و مقصود از تأسیس آن، بسیج نیروها و امکانات موجود جامعه اسلامى براى تولید کالاها و منسوجات وطنى، تشویق و رواج صنایع و کالاهاى داخلى، و نهایتا ایجاد استقلال و خودکفایى صنعتى و مبارزه با استعمار اقتصادى بود. شعبه اصلى شرکت، در اصفهان بود و شعبات فرعى آن در بلاد گوناگون ایران (و حتى خارج از ایران، همچون اروپا و روسیه و ...) قرار داشت.
با تأسیس این شرکت و ایجاد شعبات آن در مناطق مختلف، علماى بزرگ وقت ایران و عراق- همچون آیات عظام: محمد حسن مامقانى، شرابیانى، آخوند خراسانى، میرزا حسین نورى، میرزا حسین تهرانى و ...- از آن حمایت کردند که یکى از آنان نیز مرحوم سید محمد کاظم طباطبایی یزدی بود.
متن مزبور در دفاع از شرکت اسلامیه از قرار زیر است:

بسم اللّه الرحمن الرحیم‏
الحمد لله على ما انعم، و له الشکر بما الهم، و صلّى اللّه على سیدنا محمّد و آله و سلّم.
فواید و منافع و عواید این انتظام، کمال وضوح دارد: حسن این نظم، از بیان مستغنى است. شایسته و مناسب، و به موقع و محل است که عموم مؤمنین ... از هرصنف و هرنوع، هریک به قدر مقدور و به وجه میسور، در تشیید اساس و ترویج این امر مهم، اهتمام تمام و بذل جهد و صرف همّت نمایند و مهما امکن [تا آنجا که ممکن است‏] از البسه و اقمشه خارجه متحرّز باشند [دورى گزینند]. بلکه سزاوار، این است که در سایر جهات حرکات و سکنات، و کیفیّات لباس و طعام و شراب و گفتار و کردار، از وضع و طرز کفّار خود را برحذر و برکنار دارند.
قال الصادق صلوات اللّه علیه: أوحى اللّه تعالى الى نبىّ من انبیائه قل للمؤمنین لا تلبسوا لباس اعدائى و لا تطعموا مطاعم اعدائى و لا تسلکوا مسالک اعدائى فتکونوا اعدائى کما هم اعدائى. انّ اللّه لا یغیّر ما بقوم حتّى یغیّروا ما بأنفسهم. امام صادق( ع) فرمود: خداى متعال به یکى از پیامبران خویش وحى فرمود که به مؤمنان بگو: لباس دشمنان مرا نپوشید و خوراک دشمنان مرا نخورید و رفتار دشمنان مرا پیش نگیرید، که در این صورت همچون آنان دشمنان من خواهید شد. خداوند سرنوشت هیچ قومى را( از خوبى به بدى) تغییر نمى‏دهد مگر آنکه آنان خود وضعیات خویش را تغییر دهند.

کتاب فراتر از روش «آزمون - خطا»!: زمانه و کارنامه آیت الله العظمى آقا سید محمد کاظم طباطبایى یزدى، ص: 260 نوشته زنده یاد علی ابوالحسنی منذر