۲۱ آذر ۱۳۲۴ سید جعفر پیشه‌وری، رهبر فرقه دموکرات، تاسیس حکومت خودمختار آذربایجان را اعلام کرد و در ۲۰ تیر ۱۳۲۶ در یک سانحه اتومبیل در این شهر کشته شد.

 پرویز جوادزاده خلخالی یا سیدجعفر پیشه‌وری در 1272ش در یکی از روستاهای خلخال متولد شد و به همراه خانواده خود به روسیه رفت. او در روسیه تحصیل کرد، پس از انقلاب کمونیستی روسیه، به مرام کمونیستی علاقه‌مند شد و به عضویت کمیته مرکزی حزب عدالت درآمد. در 1299 به همراه ارتش سرخ به شمال ایران وارد شد و در گیلان به همراه دیگر اعضای حزب عدالت اولین کنگره حزب کمونیست ایران را برپا داشت. با شکست نهضت جنگل او ایران را ترک کرد ولی پس از چندی به تهران بازگشت و دبیر مسئول تشکیلات حزب کمونیست ایران بود. و در این زمینه فعالیتهای خود را ادامه داد تا سال 1306ش دستگیر و محاکمه شد. و به 15 سال حبس محکوم و به زندان قصر منتقل شد. پیشه‌وری پس از عفو عمومی در شهریور 1320 آزاد شد و به انتشار روزنامه آژیر پرداخت که سیاست آن حمایت از اتحاد جماهیر شوروی بود.

او از اعضای مؤسسه حزب توده بود ولی به خاطر اختلاف با آوانسیان از فعالیت در حزب خودداری کرد. ولی از حمایت ضمنی حزب برخوردار بود. در سال 1322 خود را کاندیدای نمایندگی دوره 14 مجلس شورای ملی کرد و به عنوان نماینده اولین تبریز رای آورد ولی اعتبارنامه وی رد شد.

سید جعفر پیشه‌وری در سال 1324 به تبریز رفت و حزب دمکرات آذربایجان را تأسیس کرد و به دنبال آن حکومت خودمختار آذربایجان را برپا داشت. این اقدام او همراه با تصرف پادگانها و واحدهای نظامی در تبریز و ارومیه و اردبیل بود. دولت به منظور مقابله با این حرکت قوای نظامی به آذربایجان اعزام کرد. سرانجام دولت قوام‌السلطنه با تدبیر لازم موفق به سرکوب حکومت خودمختار آذربایجان به رهبری پیشه‌وری شد. پیشه‌وری پس از شکست در آذر 1325 به قفقاز گریخت و در 1326 در تصادف اتومبیل کشته شد.که این حادثه را به عوامل امنیتی اتحاد جماهیر شوروی منصوب می کنند.