کار به آنجا رسید که قلیانها شکسته شد و حتی در حرم خود ناصرالدین شاه چنین مقاومتی وجود داشته است: « وقتی که ناصرالدین شاه یک روز به اندرون برای سرکشی سراغ انیس الدوله سوگلی حرم می رود می بیند غلامان و کلفت ها مشغول پیاده کردن قلیانها نقره و مرصع هستند و خانم ناظر بر اعمال آنها.

جوان و تاریخ- تاریخ شفاهی




 

از ویژگی های مهم فرهنگی جامعه ایران این است که مذهب در تمام شئون آن نفوذ کرده است. مذهب در خون مردم ایران است و از این رو حتی در حرمسرای شاهی نیز نمی توان مذهب را نادیده انگاشت و بدون توسل به آن هر آنگونه که ممکن است، اقدام نمود. ماجرای تنباکو و نفوذ حکم میرزای شیرازی در میان زنان حرمسرا به خوبی نماینگر این نکته بود. جایی که حتی انیس الدوله نیز مذهب را به رخ شاه می کشد:

 

«از تمام شهرهای ایران بانگ مخالفت برخاست، حتی مردم سمنان هم سر ضیاء الدوله حاکم را شکستند. کار به آنجا رسید که قلیانها شکسته شد و حتی در حرم خود ناصرالدین شاه چنین مقاومتی وجود داشته است: « وقتی که ناصرالدین شاه یک روز به اندرون برای سرکشی سراغ انیس الدوله سوگلی حرم می رود می بیند غلامان و کلفت ها مشغول پیاده کردن قلیانها نقره و مرصع هستند و خانم ناظر بر اعمال آنها. ناصرالدین شاه علت را سوال کی کند، انیس الدله جواب داد: برای این که قلیان حرام شده! ناصرالدین شاه با تغیر می گوید: که حرام کرده؟ و انیس الدوله با همان لحن جواب می دهد: همان کس که مرا به تو حلال کرده است؟»1

 

1-باستانی پاریزی، تلاش آزادی، قم، نشر خرم، 1379، ص 60