ارگ تاریخی راین که پس از ارگ بم عنوان دومین بنای خشتی بزرگ جهان را به خود اختصاص داده‌است این روزها شاهد تغییر کاربری برای توسعه گردشگری است اما سرامیک شدن کف بخش حاکم نشین این قلعه برای تبدیل شدن به کافی شاپ نگرانیهایی را به همراه داشته است.

مهر: استان کرمان در کنار ارگ تاریخی بم که عنوان بزرگترین بنای خشتی جهان را یدک می‌کشد یک ارگ دیگر نیز دارد که با عنوان ارگ راین شناخته می شود این ارگ به عنوان خواهرزاده ارگ بم شهرت دارد و از نظر ساختار و وسعت شباهت قابل توجهی به ارگ بم دارد و در بالای لیست بازدید گردشگران خارجی از ابنیه تاریخی کرمان قرار دارد.

این بنای بزرگ تاریخی در مسیر محور گردشگری استان کرمان از شهر کرمان به سمت باغ شاهزاده ماهان، کلوتهای شهداد، ارگ راین و ارگ بم قرار دارد.



این قلعه از دوران ساسانیان در کرمان به جای مانده‌است و نقش قابل توجهی در مقابله با تهاجم‌های قبایل شرقی و مغولها داشته است، این قلعه در ابتدا محل فرمانروایی میرزا حسن خان راینی در زمان نادر شاه بوده و در دوران بعد و پس از سقوط کرمان توسط آقا محمد خان قاجار به دست خاندان میرزا حسین خان شد بوده که همچنان طایفه ای با همین نام در استان کرمان زندگی می‌کنند.

مهارت خاص مردم راین در آهنگری و به خصوص ساخت شمشیر و چاقو و تفنگ به دلیل استفاده از ماده ای خاص در آب دادن آنها راین را در کنار این قلعه مستحکم به سلاحهای کارآمد نیز مجهز کرده بوده و این قلعه به یکی از مستحکم‌ترین بناهای دفاعی در شرق کشور محسوب می‌شده است.

ارگ راین یکی از حلقه‌های زنجیره گردشگری کرمان است

این قلعه شامل حصارهای بلند همراه با قسمت‌های عوام نشین، حاکم نشین، بازار و بخشهای مختلف شهری است و یکی از نمونه های کامل شهر نشینی در دوران قبل از اسلام در ایران محسوب می‌شود که پس از اسلام نیز تکامل یافته است.

وجود زورخانه، حمام، مسجد و سالن‌های مجلل خانه‌های اعیان و چندین برج و بارو در اطراف این قلعه نشان دهنده نبوغ معماران این بنا بوده است و در نهایت نقش حمایتی از ارگ بم را به عهده داشته است.

نکته قابل توجه سالم ماندن بخشهای مهم این ارگ در طول تاریخ است و پس از زمین لرزه بم و فروپاشی این بنا ارگ راین بیش از گذشته مورد توجه گردشگران قرار گرفت و در بحث گردشگری به یکی از حلقه های اصلی و مقاصد گردشگری تبدیل شد.



مرمت و بهسازی این ارگ اما به کندی پیش می‌رود و به مرور زمان برخی از قسمت‌های این ارگ مرمت می‌شود.

مسئولان میراث فرهنگی برای توسعه گردشگری و ایجاد فضایی متناسب با خواستهای گردشگران کارگاه‌های چاقو سازی و صنایع دستی را در راهروی ابتدایی این ارگ مهیا کرده‌اند که بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.

اما طی روزهای اخیر بحث تغییر کاربری ابنیه تاریخی در راستای رونق گردشگری و درآمد زایی در استان کرمان مد نظر قرار گرفته است.

مرز باریک تغییر کاربری تا تغییر هویت و اصالت بنا رعایت شود

این مسئله هر چند می‌تواند در رونق گردشگری در کرمان تاثیر گذار باشد اما تغییر کاربری برای جذب توریست خط نازکی است که اگر کمی از آن منحرف شویم خود دلیلی واضح در راستای تخریب میراث فرهنگی می شود.

تغییر کاربری در ارگ تاریخی راین نیز این روزها در دستور کار قرار گرفته است و موجب نگرانی دوستداران میراث فرهنگی شده است. زیرا بخشی از قسمت حاکم نشین این ارگ برای تبدیل شدن به کافی شاپ شاهد تغییراتی از جمله سرامیک شدن کف بنا بوده است.

محمد گلاب‌زاده، کرمانشناس و محقق بناهای تاریخی در گفتگو با مهر اظهارداشت: ارگ راین یکی از ارکان گردشگری استان کرمان است و نقش قابل توجهی در تاریخ استان کرمان و شهر راین داشته است.

وی گفت: در حال حاضر هم ارگ راین جزو هویت شهر راین محسوب می‌شود و بسیار مورد توجه گردشگران خارجی قرار دارد و مرمت و توسعه گردشگری در این شهر بسیار با اهمیت است.



گلاب‌زاده تاکید کرد: مرمت و بازسازی بناهای تاریخی بسیار با اهمیت است اما این مراحل باید با رعایت کامل اصول مرمت انجام شود و همچنین تغییر کاربری در بناهای تاریخی نیز باید متناسب با شرایط این بناها انجام شود.

وی ادامه داد: اگر قرار است کاربری دیگری برای این بناها تعریف شود باید همراه با اصالت این اثرها باشد تا جنبه تاریخی خود را هم حفظ کند.

وی گفت: اگر بنا از خشت و گل است باید مرمت نیز با خشت گل انجام شود و اگر با آجر است باید با همان نوع آجر مرمت شود.

گلابزاده تاکید کرد: استفاده از مصالح غیر متعارف موجب خدشه دار شدن هویت این بناها می شود و مسئولان باید در این زمینه دقت کنند.

وی گفت: هر تغییری در ساخت و ساز و نوع مصالح ساختار بنای تاریخی را به هم می ریزد و وضعیت ایجاد شده در ارگ راین نیز مطلوب نیست.

از ملات خاصی برای چسباندن سرامیک استفاده شده است

محسن موحدی، معاون میراث فرهنگی استان کرمان نیز در گفتگو با مهر در خصوص تغییرات صورت گرفته در ارگ راین گفت: یکی از سیاست‌های ما برای رونق گردشگری تغییر کاربری بناهای گردشگری است.

وی افزود: این تغییر کاربری موجب احیاء مجدد بناهای تاریخی و افزایش بیشتر حضور گردشگران می‌شود.



موحدی ادامه داد: این تعمیرات نیز با توجه به کارکرد بنا انجام شده است.

وی گفت: سرامیک‌های استفاده شده در این قسمت نیز با استفاده از ملاتی خاص چسبانده شده و به سادگی قابل جداسازی است و به بنای اصلی لطمه وارد نمی شود.

محمد بازمانده فعال میراث فرهنگی نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: کار مرمت ارگ تاریخی راین به مرور زمان در این بنا انجام می‌شود و در واقع بدون شک این ارگ به دلیل محرومیت راین می تواند در توسعه اقتصادی این شهر بسیار تاثیر گذار باشد.

در سال‌های اخیر صنعت گردشگری در راین رشد یافته است

وی تصریح کرد: خوشبختانه در سالهای اخیر ارگ راین جزو سه اثر پر بازدید استان کرمان بوده است و به دلیل نزدیکی شهر راین به شهر کرمان و قرار گرفتن در محور گردشگری استان شاهد رونق این مکان تاریخی هستیم.



بازمانده ادامه داد: یکی از اقداماتی که در سالهای اخیر در دستور کار قرار گرفته است تغییر کاربری مکانهای تاریخی است که نمونه کامل آن تبدیل خانه های تاریخی به عنوان هتل و یا فروش محصولات صنایع دستی و یا تغییر کاربری هایی در راستای ایجاد مکانهای رفاهی و پذیرایی است.

وی گفت: این تغییرات بیشتر در مکانهایی صورت می گیرد که دارای چهره شاخص تاریخی نباشند اما سرامیک کردن کف قسمت حاکم نشین ارگ راین که از شاخص ترین قسمتهای این ارگ کهن است نکته ای  است که به نظر می رسد باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.

وی گفت: مثل این می ماند که قسمت حاکم نشین ارگ بم تبدیل با مصالحی غیر تخصصی مرمت شود و به نظر می رسد مسئولان باید در زمینه حفظ هویت مکانهای تاریخی در کنار تغییر کاربری حساسیت داشته باشند.

وی بیان کرد: امیدواریم سرامیک این بخش از ارگ راین لطمه ای به این بنای تاریخی نزده باشد.