علامه امینی در دفاع از حقانیت مختار می گوید: هر کسی که با چشم حقیقت بین و به دور از تعصب، کتاب های تاریخ را مطالعه کند متوجه می شود که مختار از شخصیت های بزرگ دین بوده است و سعی در ریشه کن سازی بیدادگری امویان داشته است.

علامه مقرم در مورد عقیده مختار می گوید: از روایاتی که دلالت دارد بر این که امام زین العابدین علیه السلام برای مختار از خدا طلب بخشش و رحمت کرده و در حق او دعا کرده و هم چنین سایر روایاتی که دشنام و لعن او را منع کرده، برای علمای ما صداقت و اخلاص مختار را در این که مردم را به اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله فرامی خوانده [و به آن خاندان عقیده داشته ]روشن می سازد. لذا علما او را از تهمت های ناروا و ناپسندی که دشمنان اهل بیت علیهم السلام به او بسته اند پاک می دانند، و از علمایی که به پاکی، صداقت و خلوص نیت و اعتقاد او به اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله تصریح نموده اند: «ابن داود» در کتاب رجالش، و «ابن طاوس» در تحریر الطاوسی و «علامه حلّی» در الخلاصه و استر آبادی در حاشیه بر کتاب منهج المقال و «فاضل حائری» در منتهی المقال می باشند.

*امامی بودن مختار مدعی اجماع علمای شیعه و سنی است

علامه مامقانی در مورد مذهب مختار معتقد است که او امامی مذهب بود و بالاتر از آن، در زمینه امامی بودن مختار مدعی اجماع علمای شیعه و سنی است و در ادامه کلام خود می گوید حق این است که مختار معتقد به امامت حضرت سجاد علیه السلام بود، و در این مورد چهار دلیل می آورد که مهم ترین آن ها عبارت اند از:

1. ارسال هدیه های ارزشمند از سوی مختار به امام سجاد علیه السلام کاشف است از اعتقاد مختار به امامت حضرت سجاد علیه السلام؛ زیرا اگر مختار به امامت «محمد حنفیه» قائل بود نه حضرت سجّاد، می بایست هدایایش را به امام خود یعنی محمد حنفیه می فرستاد نه حضرت سجاد.

2. مامقانی دعای امام سجاد علیه السلام در حق مختار و طلب جزای خیر از خدا برای او را دلیل بر امامی بودن او ذکر می کند و هم چنین می افزاید مختار کسی بود که امام صادق علیه السلام برای او طلب رحمت کرد. بنابراین معنی ندارد که بگوییم امام برای کسی که از نظر عقیده با او مخالف بود طلب رحمت و اظهار رضایت و خشنودی کند. زیرا به اعتقاد امامیه رضایت ائمه علیهم السلام گواه و گویای رضایت خداوند است و خداوند تنها از بندگان پاک و مخلص خود رضایت دارد.

آیت اللّه خویی رحمه الله نیز دعای امام سجّاد علیه السلام در حق مختار را دلیل واضح و برهان انکارناپذیر بر امامی بودن وی می داند.

3 علامه امینی هم در مقام دفاع از حقانیت عقیده مختار و نهضت او چنین می فرماید:

هر کسی که با چشم بصیرت و حقیقت بین و به دور از تعصب و غرض ورزی ها کتاب های تاریخ، حدیث و علم رجال را مطالعه و بررسی کند متوجه می شود که مختار از شخصیت های بزرگ دین و از مردان مخلص و هدایت شده است و نهضت بزرگ او جز برای برپایی عدالت و مبارزه با دشمنان دین و ریشه کن سازی بیدادگری امویان نبوده است، و ساحت او از مذهب کیسانی به دور است [این می رساند که او به امامت حضرت سجاد علیه السلام معتقد بوده است] و نسبت های ناروایی که به او داده شده، دروغی بیش نیست و مختار از همه آن نسبت ها و تهمت ها پاک است؛ از این رو پیشوایان دین ما یعنی حضرت امام سجاد علیه السلام و امام باقر علیه السلام و حضرت امام صادق علیه السلام بر او رحمت فرستاده و وی را مدح کرده و از نهضتش قدردانی کرده و او و اعمالش را موجب ستایش خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله دانسته اند.

دانشمندان اسلام نیز از مختار به بزرگی یاد و او را از نسبت ها و تهمت های ناروا پاک دانسته اند که از آن جمله اند: «سیدجمال الدین بن طاوس» در رجال آیت اللّه علامه در خلاصه و «ابن داود» در «رجال» و ابن نما در کتابی که در شرح حال مختار (ذوب النضار) نوشته است و «مقدس اردبیلی» در حدیقة الشیعه و «صاحب معالم» در التحریر الطاووسی و «قاضی نوراللّه مرعشی» در مجالس المؤمنین. همه اینان مختار را ستایش کرده و «شیخ ابوعلی» در منتهی المقال و بسیاری از علمای دیگر از او دفاع کرده اند.

علمای پیشین به حدّی برای مختار عظمت قائل بودند که شهید اول رحمه الله در کتاب مزار خود زیارت نامه مخصوصی برای او نوشته است، که در آن زیارت نامه ایشان با صراحت به درستی عقیده و راستی راه او گواهی داده و این که او به ولایت اهل بیت علیهم السلام معتقده بوده، به آن اخلاص داشته، عشق می ورزیده، در راه خدا گام بر می داشته، از پیروان و دوستان امام زین العابدین علیه السلام بوده و در راه کسب رضایت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان علیه السلام جان خود را نثار کرده و برای خشنودی ائمه اطهار علیهم السلام و یاری فرزندان علی علیه السلام و گرفتن انتقام خون حسین علیه السلام و یاران باوفای او بسیار کوشیده است.

مرحوم علامه امینی در الغدیر نقل می کند: «قبر مختار در روزگاران گذشته از مزارهای مشهور در نزد شیعه بود [و امروز هم مزارش در کوفه زایران بسیاری دارد] و بنابر آنچه در صفحه 138، جلد اول رحله «ابن بطوطه» آمده گنبد معروفی هم داشته است. این گفته ایشان می رساند که مختار از بزرگان شیعه بوده و نزد آنان منزلت بسیاری داشته است.