عبدالمجید میرزا عین‌الدوله، نوه فتحعلی شاه صدراعظم دروزه قاجار بود و در نهضت مشروطیت، علما و تجار تهران که از استبداد او به تنگ آمده بودند در مسجد جامع و حضرت عبدالعظیم و قم، متحصن شدند و عزل عین الدوله را خواستند.

شاهزاده عبدالمجید میرزای قاجار، معروف به «عین الدوله»، صدراعظم زمان مظفرالدین شاه قاجار و از مخالفان سرسخت مشروطیت ایران. پدرش سلطان احمدمیرزا که پسر فتحعلی شاه بود.

عین الدوله در سال 1261 هـ ق، در تهران متولد شد و در زمان ناصرالدین شاه، دوره اولیه زندگی را گذراند. ناصرالدین شاه او را به تبریز، نزد ولیعهدش مظفرالدین میرزا فرستاد.

عین الدوله در آنجا مورد توجه ولیعهد قرار گرفت تا اینکه او دخترش "انیس الدوله" را به عقد عین الدوله درآورد و بعد عین الدوله، پیشکار ولیعهد (مظفرالدوله) در سال 1309 هـ ق شد و ترقی کرد و سال 1310 هـ ق، لقب عین الدوله گرفت.

بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه در سال 1313 هـ ق، به سلطنت رسید و در سال 1319 ق، عین الدوله حاکم تهران و سال 1321 ق، وزارت داخله را مقام گرفت و یک سال بعد یعنی 1322 تا 1324 ق صدراعظم شد.

در نهضت مشروطیت، علما و تجار تهران که از استبداد او به تنگ آمده بودند در مسجد جامع و حضرت عبدالعظیم و قم، متحصن شدند و عزل عین الدوله را خواستند.

با این اعتراض، عین الدوله معزول شد و مظفرالدین شاه، نصرالله خان مشیرالدوله را به جای او، صدراعظم خود کرد. عین الدوله هم مدتی در املاک خود در خراسان رفت و اقامت کرد.

به خاطر استبدادی که عین‌الدوله و اطرافیان مظفرالدین شاه در اداره حکومت در پیش گرفته بودند، روز به روز نفرت عامه از عین‌الدوله و نزدیکان شاه افزایش یافت و در این میان طرفداران امین‌السلطان هم مردم و علما را به مخالفت با عین‌الدوله تحریک می‌کردند. به ویژه آن که عین‌الدوله زمام امور شرعی و عرفی را تا حدی در اختیار حاج شیخ فضل‌الله نوری از علمای متنفذ تهران گذاشته بود و جمعی دیگر از علما از این بابت راضی نبودند و این باعث شد که عده‌ای از اصلاح‌خواهان و ناراضیان از اوضاع، در اواخر سال 1322 انجمنی مخفی برای مشروطه کردن ایران تشکیل دهند.

انجمنی که از همراهی برخی علمای تهران چون آیت‌الله سیدمحمد طباطبایی نیز بهره می‌برد. در اوایل سال 1323 بود که نسخه‌هایی از یک عکس از مسیو نوز، رئیس بلژیکی گمرک به دست وعاظ و علما افتاد که در آن نوز عمامه بر سر گذاشته و عبا بر دوش گرفته بود.

علما این موضوع را توهین به اسلام دانستند، بر سر منبر به حکومت وقت حمله کردند و در این کار آیت‌الله سیدعبدالله بهبهانی که از عین‌الدوله رنجیده بود، پیش‌قدم معترضین شد.

اما عین‌الدوله اعتنایی به این اعتراض نکرد، بلکه روز به روز بر اقتدار نوز افزود و برای اینکه شاه باخبر نشود او را به بهانه معالجه به فرنگ فرستاد.

 

بعد از مرگ مظفرالدین شاه، در دوران سلطنت محمدعلی شاه، او مجددا مورد توجه و مشورت قرار گرفت و در جنبش مشروطه خواهی در انقلاب آذربایجان، شاه او را برای سرکوبی قیام تبریز و دفع مجاهدین و مشروطه طلبان، مأمور کرد ولی موفقیتی حاصل نشد.

بعد از فتح تهران به دست مجاهدین و تحصن محمدعلی شاه به سفارت روس، عین الدوله برخلاف بسیاری از مستبدین دیگر که به سفارتخانه ها متحصن شدند، به اتفاق چند نفر از اقوام خود، پیاده به بهارستان آمد و خود را تسلیم مجاهدین و رؤسای ملت کرد و این اقدامش، باعث شد که رؤسای مشروطه و مجاهدین، او را با احترام بپذیرند و به او آزاری نرساندند.

او با اینکه تا آخر عمر مخالف مشروطه بود ولی در زمان سلطان احمدشاه قاجار، دو بار در سالهای 1294 هجری شمسی و 1296 هجری شمسی، رئیس الوزراء شد. در سال 1306 هجری شمسی در تهران درگذشت.
منبع :فارس