جیوردانو برونو فیلسوف ایتالیایی در دادگاه تفتیش عقاید در سال 1600 میلادی به جرم عقاید خلاف کلیسا سوزانده شد.

جیوردانو برونو اخترشناس، فیلسوف و شاعر دوره قرون وسطی، در 13 سپتامبر 1548م در شهر نولا در ایتالیا به دنیا آمد. وی از نوجوانی وارد مدرسه‏ای مذهبی گردید و به سرعت علوم مربوط به دوران ارسطو را فرا گرفت. ولی هوش سرشار او موجب شد از خرافات این مکتب برگردد و از فلاسفه قبل از سقراط پیروی کند. در نتیجه مجبور شد به رم فرار کند.

برونو از آن پس به تبلیغ افکار خود پرداخت و مدت 16 سال در انگلستان، آلمان، سوئیس و شهرهای ایتالیا سرگردان بود. ولی ضمن تدریس در دانشگاه پاریس، اساس علم و دانش آن روز یعنی منطق ارسطو و نظام کائناتی بطلمیوسی که زمین را مرکز عالم می ‏دانست رد کرد.

وی هم‏چنین حکمت طبیعی ارسطو را مردود اعلام نمود و آنها را مورد مخالفت سخت قرار داد. این امر مخالفت مقامات مذهبی را برانگیخت. از این‏ رو چنان عرصه را بر برونو تنگ کردند که باعث شد وی از هر شهری به حالت خفّت و فرار بیرون رود. در سال 1591 م، شخصی که عضویت دادگاه تفتیش عقاید مذهبی را برعهده داشت به برونو نامه نوشت و از او برای تدریس به خود دعوت کرد. برونو در اثر اشتیاقی که به دیدن وطنش داشت فریب خورد و به ونیز رفت، اما به محض ورود، او را دستگیر کرده و به زندان افکندند.

وی پس از هفت سال زندان به رم فراخوانده شد و از او خواستند که آن‏چه گفته بود تکذیب کند. ولی برونو سرپیچی کرد و در نتیجه به جرم نگارش کتاب‏های کفرآمیز و همکاری با ملکه الیزابت که مخالف کلیسا بود، به مرگ محکوم شد. سرانجام جیوردانو برونو درروز 17 فوریه 1600م در 52 سالگی با نهایت شجاعت به حکم اعدام تن در داد و زنده زنده در آتش سوخت.

برونو به دلیل مخالفت با آموزش‏های جَزمی سده‏های گذشته و عقاید بی‏چون و چرای فلسفه ارسطویی و نیز تأثیر عمیق بر فیلسوفان پس از خود، به عنوان حلقه انتقالی از فلسفه کهن به فلسفه عقلانی دوران جدیدمطرح شده است. وی مبدع و منعکس کننده موضوعات عقلانی است و واقعیت‏های اطراف خود را به تصویر می ‏کشید. البته برونو در زمینه اخترشناسی نیز دیدگاه‏هایی داشت. او حدس‏هایی زده است که درستی بسیاری از آنها در پرتو کشف‏های دانشمندان بعد از او ثابت شده است.

از جمله وجود سیاره‏هایی در منظومه شمسی و مرکز نبودن زمین. وی تأکید می‏ کرد که درفضای کیهانی، بی ‏نهایت جسم، شبیه خورشید وجود دارد. او قانون بقای ماده را تنظیم کرد که بر اساس آن هیچ چیز از بین نمی‏ رود و هستیِ خود را از دست نمی ‏دهد، بلکه در شکل خارجی و مادی خود تغییر می‏ کند. فلسفه برونو در بسیاری زمینه ‏ها از قبیل یگانگی فضا - زمان و نیز نسبی بودن جرم جسم‏ها، با فیزیک امروزی، هماهنگ است.

برونو مانند فلاسفه قدیم عقیده داشت که روح خدا در جسم جهان حلول می‏ کند و در نتیجه، هر فردی، جزئی از خداوند و بنابراین، ابدی و غیرفانی است. در سال 1889م، 290 سال پس ازمرگ برونو، در برابر اجتماع عظیم مردم رم و نمایندگان کشورهای مختلف، در میدان گل‏ها، همان جایی که وی را به آتش سپردند، از مجسمه او پرده‏ برداری شد.

منبع: سایت راسخون