پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دین در جامعه سیاسی و فرهنگ یمن نفوذ کرد یمنی‌ها جزو اوّلین گروه‌هایی بودند که پس از پیروزی انقلاب به جمهوری اسلامی ایران آمدند و به حضور امام راحل(ره) رسیدند.

به دنبال توافق دسامبر 1989، برای وحدت بین دو یمن، در تاریخ 22 ماه مه 1990 جمهوری عربی یمن (شمالی) و جمهوری دموکراتیک خالق یمن (جنوبی) با یکدیگر متحد شدند و نام "جمهوری یمن" را برای خود برگزیدند.

امروزه یمن، از مناطق جنوب غربی عربستان سعودی و مناطق کوهستانی، نوار ساحلی دریای سرخ، مستعمرة سابق انگلیس یعنی عدن، مناطق تحت الحمایة جنوب عربستان، جزایر "کاماران" در نزدیکی مرز غربی "پریم" در چند کیلومتری غرب و در منتهی الیه جنوب دریای سرخ، جزیرة "سوکوترا" در منتهی الیه شرقی دریای سرخ و در خلیج عدن و جزایر  "کوریاموریا"  در نزدیکی سواحل عمان تشکیل شده و در جنوب غربی شبه جزیرة عربستان و از شمال به عربستان سعودی و از مشرق به عمان، از جنوب به خلیج عدن و از مغرب به دریای سرخ محدود است.یمن با کشور‌های هم‌مرز خود یعنی عربستان سعودی و عمان دارای اختلافات مرزی دیرینه بود و اطلس‌های موجود نیز نشان‌گر این امر است.مساحت این کشور تقریباً 536869 کیلومتر مربع است.

مردم یمن از اقوام سامی و عرب قحطانی هستند و عرب قحطانی مادر و ریشه عربیت است که عرب‌ها را بدان منسوب می‌دارند. مردمی که در بخش شمالی (یمن شمالی) زندگی می‌کنند، عرب هستند، ولی در بخش جنوبی از سال‌ها قبل اقلیّت‌های دیگری از کشورهای هندوستان،‌ پاکستان، سومالی،‌ اریتره و اتیوپی به آنجا مهاجرت نموده‌اند.

قبایل زیادی در یمن زندگی می‌کنند و به بزرگ قبیله "شیخ" گویند و ممکن است قبایل متعددی تحت ریاست یک شیخ المشایخ باشد که تشکیل قبیلة بزرگی را بدهد. از مهم‌ترین قبایل یمن دو قبیلة بزرگ "حاشد" و "بکیل" است که قبایل دیگری را تحت فرمان خود دارند.

*ساختار جامعة یمن

جامعه یمن طایفه‌ای و قبیله‌ای است. قبایل بزرگ شمال این کشور غیر از حاشد عبارتند از: خیمه، ارحب، جهم، نهم، مذحج و سنحان و قبایل بزرگ جنوب عبارتند از: عواذل، یافع فضلی، ضالع، دفینه، ردفان، مکلا و حامی. زبان رسمی یمن عربی است و به همان زبان نیز می‌نویسند.

جغرافیای سیاسی

اهمیّت استراتژیک یمن در منطقه

یمن یکی از حاصل‌خیزترین مناطق شبه جزیره عربی بشمار رفته و به علّت دارا بودن موقعیّت خاصّ جغرافیایی و بنادر و جزایر مهم، در طول تاریخ مطمح نظر استعمارگران بوده و صفحات تاریخ این کشور را حوادث گوناگون پر کرده است. این کشور از لحاظ استراتژیکی دارای اهمیّت ویژه‌ای است، زیرا یمن جنوبی در بخش شمال غربی و شامل شرقی "باب المندب" قرار گرفته و این تنگه بین دریای سرخ و اقیانوس هند واقع شده است و نزدیک‌ترین آبراه بین شرق و غرب است. این کشور یکی از نقاط حساس استراتژیکی مورد نظر شرق و غرب است. یمن با تسلط بر تنگة "باب‌المندب" قادر به کنترل دریای سرخ بوده و حتّی می‌تواند آنجا را با دارا بودن جزیرة مهم و استراتژیکی "بریم" ببندد. این جزیره، تنگه "باب‌المندب" را به 2 بخش آبراه شرقی به نام "باب‌الاسکندر" و آبراه غربی به نام "میون" تقسیم کرده است.

علاوه بر جزیرة "بریم"، جزیرة "زقر" که در فاصلة 29 کیلومتری یمن قرار دارد، امکان کنترل و مراقبت فعالیت‌های دریایی آن نقطه را میسر می‌سازد.

جزیرة "کمران" یز از اهمیّت استراتژیکی برخوردار است. جزیرة "جبل‌الطیر" به خاطر اشراف بر آبراه منطقه دارای اهمیّت ویژه‌ای است. جزایر دیگری نیز هستند که دارای اهمیّت استراتژیکی هستند. به طور کلّی با توجّه به موقعیت تاکتیکی و استراتژیکی این جزایر می‌توان از آنها برای مقاصد نظامی و جهت کنترل کشتیرانی در دریای سرخ استفاده کرد. عوامل دیگری که بر اهمیّت این کشور می‌افزاید عبارتند از:1- نزدیکی این کشور به شاخ آفریقا که در نیمة دوم قرن حاضر به علّت کشمکش‌های ابرقدرت‌ها در این منطقه بر حساسیت موقعیت آن افزوده است.

بر اساس آمار سال 1993جمعیت یمن حدود 13 میلیون نفراست که پرجمعیّت‌ترین کشور در شبه جزیره عربستان محسوب می‌شود

2- محاصرة "باب‌المندب" از سوی نیروهای ارتش مصر در جنگ 5 روزة سال 1946 یک تجربة تاریخی برای رژیم اشغالگر قدس بود، لذا امنیّت یمن برای آن رژیم دارای اهمیّت حیاتی است.

3- یمن که از قسمت شمال با عربستان دارای مرزهای مشترک است، امنیّت آن برای عربستان سعودی از نظر تولید و صدور نفت دارای اهمیّت است و در طول سال‌های 70-1962 حمایت عربستان سعودی از سلطنت‌طلبان در برابر جمهوری‌خواهان که دولت مصر از آنها حمایت می‌کرد، به علّت ترس از نفوذ مصری‌ها در جنوب و بر هم زدن آرامش منطقه بوده است.

 4- دارا بودن سواحل طولانی در دریای سرخ و دریای عرب و نیز به علّت وجود بنادر مهمّی مانند عدن، حدید و فحاء که به اهمیّت استراتژیکی یمن می‌افزاید.

*اهمیّت عامل انسانی

بر اساس آمار سال 1993جمعیت یمن حدود 13 میلیون نفراست که پرجمعیّت‌ترین کشور در شبه جزیره عربستان محسوب می‌شود. بیشتر مردم یمن را افراد قبایل مسلّح و جنگجو تشکیل می‌دهند و لذا دولت یمن می‌تواند در موارد ضروری بیشتر از یک میلیون نفر را سریعاً بسیج نماید که برای عربستان سعودی نگران‌کننده است، زیرا در صورت لزوم، یمن می‌تواند به استعداد 10 لشکر، نیروهای مردمی را در مرزها متمرکز نماید، در صورتی که برای عربستان سعودی این کار به آسانی میسر نیست.
*اهمیّت عامل اقتصادی

این کشور با دارا بودن سواحل طولانی در دریای سرخ و دریای عرب می‌تواند برای سرمایه‌گذاری جهت صید ماهی سودمند باشد و علاوه بر این، یمن دارای منابعی است که تاکنون به علّت فقر مالی شدید و جنگ‌های طولانی با استعمارگران و سپس جنگ‌های ممتد داخلی، فرصت استفاده و بهره‌برداری از آنها را نیافته است و نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. کشف نفت نیز در مرزهای مشترک یمن و عربستان سعودی موجب درگیری‌هایی بین دو کشور شده است و دولت عربستان سعودی در صدد ضمیمه کردن مناطق نفت‌خیز یمن به خاک خود می‌باشد. وجود آثار باستانی و مناطق طبیعی بی‌نظیر، در صورت امنیّت این کشور می‌تواند در زمینة سرمایه‌گذاری برای صنعت توریسم مفید واقع شود.

*اهمیّت عامل فرهنگی

یمن سرشار از آثار باستانی و میراث فرهنگی است که به بعضی از آنها در قرآن مجید نیز اشاره شده است و در سال‌های اخیر، کاوشگران مشغول بیرون آوردن این آثار از زیر خاک هستند. همچنین وجود کتابخانه‌هایی مملو از کتاب‌های با ارزش خطی، بر اهمیّت فرهنگی این کشور می‌افزاید.

*ادیان و مذاهب

اسلام: دین رسمی یمن، اسلام است و سایر ادیان که درصد آنها بسیار اندک است از آزادی برخوردار هستند. اکثریت جمعیّت این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند. زیدیّه (فرقة متمایل به شیعه) اکثریت را در این کشور دارا می‌باشد که بیشتر در نواحی کوهستانی در یمن شمالی سکونت دارند و اهل تسنّن که شافعی می‌باشند، در حدود نیمی از جمعیّت این کشور را تشکیل می‌دهند که اکثریت مردم جنوب این مذهب را دارند و در منطقة ساحلی "تهامه" زندگی می‌کنند. بر اساس آماری که در سال 1989 منتشر شده بود، تعداد 5 میلیون و سیصد هزار نفر شیعة زیدی و 592 هزار و پانصد نفر مسلمان سنّی در یمن وجود داشتند. در بخش جنوبی یمن تنها در حدود 7 الی 8 هزار نفر شیعه زندگی می‌کنند که بیشتر در استان حضرموت و عدن هستند، همچنین در عدن شیعیان هندی و هندی‌الاصل مسجد خاصی برای خود دارند.اما مسیحیت و هندوئیسم نیز از دیگر ادیان این کشور است.

*سیاست مذهبی حکومت یمن

قبل از وحدت دو یمن در 22 مه 1990 یمن جنوبی یگانه کشور اسلامی بود که خود را رسماً مارکسیست می‌نامید ولی در اجتماعات کشورهای مسلمان مانند کنفرانس اسلامی شرکت می‌کرد. پس از وحدت در سراسر یمن که مذهب رسمی، اسلام اعلام شد، مردم از آزادی مذهب نیز برخوردار هستند.

*نفوذ ادیان در اوضاع سیاسی و فرهنگی جامعه

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دین در جامعة سیاسی و فرهنگ یمن نفوذ کرد. لازم به ذکر است که احکام فردی اسلام از زمان پذیرفتن اسلام از سوی مردم یمن اجرا می‌شد، ولی نفوذ شریعت اسلام در سیاست آن کشور پس از انقلاب اسلامی ایران بود. یمنی‌ها جزو اوّلین گروه‌هایی بودند که پس از پیروزی انقلاب به جمهوری اسلامی ایران آمدند و به حضور امام راحل(ره) رسیدند. نفوذ اسلام اکنون به حدی است که در تدوین قانون اساسی یکی از موارد اختلاف، ذکر اسلام به عنوان "تنها منبع قانون‌گذاری" است.

*اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی

اکثر مردم یمن را قبایل تشکیل می‌دهند و بنا به عقیده‌ای که ریشة اسلامی دارد، مسلّح می‌باشند. جامعة یمن از نظر مذهبی از دو مذهب زیدی و شافعی تشکیل شده است. پیروان مذهب زیدی که اکثریت مردم این کشور را تشکیل می‌دهند از نظر کلام، فقه و اصول با عقاید شیعه نزدیکی دارند.

مذهب شافعی حدود 25 درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهد که اکثر آنان در سواحل یمن زندگی می‌کنند. تعدادی نیز از پیروان فرقة اسماعیلیه در یمن هستند که از شاخة بهره ـ مستعلویه هستند و در منطقة کوه حراز نزدیک صنعا و منطقة وادی ظهر و منطقة نجران زندگی می‌کنند. در زمان خلافت مأمون، خلیفة عباسی در یمن شورشی رخ داد و وی یکی از سرداران خود به نام محمّدبن عبدالله بن زید را برای سرکوبی این شورش به یمن اعزام کرد. این شخص سلسلة زیدیه را در یمن تأسیس نمود. اوّلین امام زیدی‌های یمن که پایه‌گذار حکومت شیعه بود، امام الهادی یحیی بن حسین بود و بعد از او نیز 66 امام به حکومت رسیدند که آخرین آنها «البدر» بود و زیدی‌ها جمعاً 1100 سال در این کشور حکومت کردند.

منبع:فارس