قلعه دیو (دوو قالاسی) از طرف شمال شرقی به روستای کووز در دهستان قره سو(بخش مشکین شرقی )از جنوب غربی به روستای قوزلو و از شرق نیز به روستای کهلیک بولاغی شهرستان مشکین شهر استان اردبیل محدود می شود.

قلعه دیو (دوو قالاسی) از طرف شمال شرقی به روستای کووز در دهستان قره سو(بخش مشکین شرقی )از جنوب غربی به روستای قوزلو و از شرق نیز به روستای کهلیک بولاغی شهرستان مشکین شهر استان اردبیل محدود می شود. راه کووز که در پنج کیلومتری قلعه دیو واقع شده بهترین راه برای رسیدن به این قلعه باستانی است .وقتی آدم به نزدیکهای این قلعه می رسد و از روی سراشیبی سنگی پیش از تاریخ آن بالا می رود با دیوارهای سنگی قلعه روبرو می شود که وزن هر کدام از سنگها به طور تقریبی بین نیم تن تا ۲تن می باشد .این سنگها به نحو خاصی برش داده شده و به صورت قفل بندی بدون ملات در سمت غربی و جنوبی بالای تپه ای به مساحت بیش از بیست هکتار چیده شده است در فاصله حدود چهار صد متری جنوب قلعه به طرف سبلان چشمه ای وجود دارد که ساکنان قلعه از آن استفاده می کردند .



این قلعه به مانند نگین انگشتری است که از شرق به دره خطرناک و مخوفی مشرف است و در غرب آن نیز دیوار مستحکمی بنا نموده اند .محوطه قلعه بهصورت طبیعی و خدادادی بیشتر از سنگفرش بوده و معماری سنگی آن به شیوه اورارتویی است مردم آن اعصار این گونه قلعه ها را به منظور حفاظت مردم منطقه از دست دشمن ساخته بودند
بطوریکه مردم در مواقع لزوم به آنجا پناه می بردند .گفتنی است با وجود خرابی ها و ویرانی هایی که در قلعه صورت گرفته هنوز بیشتر دیوارهای آن تا ارتفاع ۲ متر پا برجاست . قدمت و تاریخ اینگونه قلعه ها در آذربایجان به زمان اورارتو بر می گردد که حکومت آنها ما بین قرون نهم و هفتم قبل از میلاد در قسمتهای از نواحی آذربایجان غربی (ارومیه )و آناتولی شرقی از چنان قدرتی برخوردار بود که دولت آشور با آن همه عظمتش مجبور بود هویت و موجودیت این حکومت را قبول نماید .آذربایجان در آن زمان از طرف مغرب به دولت قوی و سلحشور آشور از طرف جنوب به ایلام و از جانب شمال غربی به دولت سلحشور اورارتو که تقریبا قسمت عمده خاک آذربایجان را در تصرف داشت محدود می شد. امروزه ازآرامگاهها پادشاهان اورارتوئی در دژ دیو قالاسی اثری نیست و اگر هم باشد نیاز به حفاریهای باستان شناسان و کارشناسان اداره میراث فرهنگی می باشد که با کشف خود بتوانند زوایایی از تاریخ گذشته مان را برای هموطنان و مورخان باز گو نمایند. در مورد سنگهای برش داده شده دیوارهای قلعه دیو (دووقالاسی )این سوال به ذهن آدم خطور می کند که این سنگهای غول پیکر که وزن تقریبی متوسط آنها به یک تا یک و نیم تن می رسد و در ساختمان این قلعه بکار رفته است همه ی آن از محل مذکور بدست نیامده بلکه از محلی دیگرکه شاید چندین کیلومتر دورتر از مکان قلعه و دژ باشد به این محل آورده شده است .حال سوال بر سر این است که با چه وسیله ای این سنگهای عظیم را به این مکان انتقال داده اند .راه شوسه کوهستانی و صعب العبوری که این وسیله توانسته است از طریق آن ،سنگها را به محل قلعه منتقل کند چگونه بوده است ؟به چه


طریق سنگهای مزبور بدون ملات قفل بندی شده و روی هم سوار گشته اند ؟اینان چگونه از حرکت سیارگان در آسمان و نیز موقع خورشید و سایر ستارگان در آسمان با خبر بوده اند تا در جهت دهی به ساختمان بناهای سنگی خود از آنها استفاده نمایند ؟همه اینها مسائلی هستند که بشر امروزی متاسفانه پاسخ قطعی بدانها ندارد.

منبع: گردشگری دولان