تلفن پس از تلگراف دومین فنّاوری مخابراتی است که در همان سال های نخست پس از اختراع در ایران نیز به کار گرفته شد.

 11 سال پس از آنکه در سال 1877 ادیسون، تلفن اولیه ساخت گراهام بل را تکمیل کرد و انقلابی در عرصه ارتباطات جهان بوجود آورد، در عصرناصرالدین شاه، معین الملک سفیر ایران در عثمانی اولین تلفن را به ایران وارد می کند. ناصرالدین شاه در یادداشت‌های خود، در شرح وقایع جمادی الاخر سال 1302 به این اختراع جدید شاره کرده و می نویسد برای نخستین بار تماس تلفنی از شمس‌العماره تا باغ سپهسالار برقرار می شود.

گرچه تلفن نخستین‌بار در عصر ناصری در ایران به کارگرفته می شود اما اعطای نخستین امتیاز تلفن و رواج آن در عصر مظفرالدین شاه بود. در سال 1280 شمسی نخستین امتیاز تلفن در تبریز به مدت 50 سال به شرکتی واگذار می شود تا برای راه‌اندازی تلفن به شعاع 24 کیلومتر اقدام کند.

چندی بعد در سال 1281 شمسی امتیاز تلفن تمام ایران به مدت 60 سال به دوست محمدخان معیرالممالک واگذار می‌شود و بر اساس آن مقرر می شود از تاریخ صدور فرمان تا 3 سال تلفن تهران و تا 10 سال بعد تلفن سایر شهرهای ایران صاحب تلفن شوند.

رسیدگی به امور تلفن تا 1308 به عهده وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه بود که بعدها به وزارت پست و تلگراف واگذار شد و نام وزارتخانه نیز به وزارت پست و تلگراف و تلفن تغییر یافت.

این وزارتخانه در سال 1310 برای تمرکز امور مخابرات با اخذ 1 میلیون تومان وام از بانک ملی، سهام شرکت تلفن را خریداری کرد. 

در سال های جنگ جهانی دوم دولت ایران طبق قراردادی میان ایران و انگلیس و شوروی متعهد شد تمامی امکانات مخابراتی و مواصلاتی از جمله تأسیسات تلفنی را در آختیار آنها بگذارد. این وزارت خانه پس از خروج متفقین از ایران، سیستم مخابراتی آنها را خریداری کرد و شبکه تلفن خودکار را در کشور راه اندازی کرد. مجلس شورای ملی در آذر 1331 شرکت تلفن را ملی اعلام کرد.

عکسی که در زیر می‌بینید یکی از تلفنخانه های دایرشده در ایران در عصر پهلوی اول را نشان می‌دهد. این عکس از عکاس ناشناس و مربوط به افتتاح تلفنخانه در خیابان هشت بهشت اصفهان به سال 1311 هجری شمسی است.

  منبع: فرادید