عرفه روزی است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره های جود و احسانش را برای آنان گسترده؛ روزی که تجلی عشق به خدا و معرفت الله است.

 روز عرفه از روزهای پرفضیلتی است که در منابع دینی از آن به عنوان «عید» نیز یاد شده است. در کتاب شریف مفاتیح الجنان آمده است: «روز نهم ذی الحجه، روز عرفه و از اعیاد بزرگ است، گرچه به اسم عید نامیده نشده و روزی است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره های جود و احسانش را برای آنان گسترده است.» و از حضرت زین العابدین نیز روایت شده است که در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم درخواست کمک می کرد، حضرت به او فرمود: وای بر تو! آیا در این روز از غیر خدا درخواست کمک می کنی؟ حال آنکه کودکان در رحم در این روز امید می رود که فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند.»

به مناسبت این روز پر فضیلت گفتگویی داشته ایم با آیت الله سیداحمد خاتمی، عضو مجلس خبرگان و حجت الاسلام حسین روحانی نژاد، معاون امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی که از نظر می گذرد؛

حجت الاسلام حسین روحانی نژاد، معاون امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی در مورد معنای روز عرفه و اینکه چرا این روز به عنوان «عید» در مفاتیح ذکر شده است، گفت: روز عرفه یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است. اگر چه در روایات اسم عید برای این روز قید نشده است اما سیره علما و مومنین و بزرگان دین همیشه این چنین بوده که این روز را به عنوان روز عید تلقی می کرده اند.

 

وی افزود: خداوند متعال در چنین روزی بندگان خودش را به عبادت و اطاعت خود فرا خوانده است و خوان جود و احسانش را برای بندگانش گسترانیده است. در این روز بندگان خدا از کرم و بخشش الهی استفاده می کنند و در این روز شیطانِ از پیشگاه خدا رانده شده، بیشتر از همه ایام خشمناک است، زیرا لطف خداوند متعال در چنین روزی شامل همه بندگان شده است.

معاون امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی ادامه داد: عرفه یعنی شناخت و شناختن. در این روز بندگان خدا، خدای خویش را می شناسند و آن شناخت لازم را به دست می آورند و در سایه همین شناخت بین عبد و معبود آن رابطه خیلی قوی و مستحکم برقرار می شود.

روحانی نژاد در مورد اینکه چه اعمالی برای این روز توصیه شده است هم گفت: اعمال ویژه ای برای این روز وارد شده است که کسانی که علاقمند به آن هستند می توانند به کتاب شریف مفاتیح الجنان مرحوم حاج عباس قمی مراجعه کنند. اعمال این روز در این کتاب قید شده است. از جمله اعمال مهمی که در این روز وارد شده است، زیارت امام حسین(ع) است. خوشا به حال کسانی که در این روز توفیق حضور در کنار مرقد ابی عبدالله را دارند اما کسانی هم که در این مکان حضور ندارند می توانند از راه دور حضرت سید الشهدا(ع) را زیارت کنند. نمازهای مستحبی نیز برای این روز وارد شده است که مومنین و متدینین در این روز به جا می آورند. همچنین دعاهای متعددی وارد شده که برای این روز به جا آورده شود و بقیه اعمال که ریز آن در مفاتح الجنان آمده است.

وی افزود: خوشبختانه سازمان تبلیغات اسلامی تلاش کرده است که دعای عرفه حضرت سید الشهدا که کلام امام حسین(ع) در روز عرفه است و در آن سالی که از صحرای عرفه عازم عراق شدند؛ توسط ایشان زمزمه شده است، بعد از ظهر روز عرفه در سراسر ایران اسلامی قرائت شود و به پا داشتن مراسم سالانه دعای عرفه تبدیل به فرهنگ شود و شاهدیم که هر ساله مردم هم استقبال خوبی می کنند و این مراسم با حضور انبوه مردم و علما و بزرگان دین و کسانی که مناجات خوان و دعاخوان و مداح هستند اجرا می شود و یک حالت کاملاً معنوی و عرفانی فضای کشور را پر می کند.

معاون امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی تصریح کرد: سازمان تبلیغات اسلامی تمهیدات لازم را برای برگزاری هر چه باشکوهتر این روز در سراسر کشور اندیشیده است. دعای روز عرفه دعای سید الشهدا در روز عرفه است که پایین «جبل الرحمه» زیرلب زمزمه کردند و یاران و فرزندان و خاندان و اصحاب حضرت هم همراه با او این دعا را همراهی کردند. و این دعا با مضامین عالی خود از بهترین دعاهاست که از زبان مبارک سیدالشهدا(ع) نقل شده است.

روحانی نژاد درباره فضایل این روز نیز گفت: فضیلت این روز به گونه ای است که انجام هر نوع عبادت در این روز فضیلتش بیشتر از بقیه ایام ذکر شده است. گاهی زیارت امام حسین(ع) در این روز را در مقابل ثواب هزار حج یا عمره یا جهاد ذکر کرده اند. این روز، روز ویژه ای است و بستگی دارد به اینکه بندگان خدا چگونه ارتباطشان را با خدا برقرار کنند. هر میزان این ارتباط قوی تر و مستحکم تر باشد، قطعاً به همان میزان هم از فیض پروردگار احدیت هم بهره مند خواهیم شد.

آیت الله سید احمد خاتمی در مورد روز عرفه به خبرنگار مهر گفت: فضیلت روز عرفه، به ویژه از ظهر تا غروب آن، زمانی همسنگ با ماه مبارک رمضان است. در روایات آمده است اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده نشد امید به آمرزش در عصر روز عرفه داشته باشد.

وی افزود: روز عرفه، تجلی عشق به خدا و معرفت الله است. این روز عرفه نامیده شد به خاطر اینکه این زمان، زمان مناسب برای معرفت الهی است و بهترین متن برای این معرفت، دعای عرفه ابی عبدالله الحسین(ع) و حضرت امام سجاد(ع) است. آنچه که مهم است این است که باید ظرف جان را در عصر روز عرفه آماده برای عشق به خدا کرد.

امام جمعه موقت تهران ادامه داد: با خواندن مضامین عالی دعای عرفه و مشاهده عشق ابی عبدالله الحسین(ع) به پروردگار باید به همان سبک با خداوند عاشقی کرد و عشق به خدا پیدا کرد.

آیت الله خاتمی با بیان اینکه روز عرفه هم روز عید است، بیان کرد: این روز، روزی است که انسان با خدا آشتی می کند و آشتی و ابراز عشق به ذات مقدس ربوبی باعث می شود که انسان خود را از گناه بازدارد و در روایات هم داریم که هر روزی که در آن معصیت نشود آن روز عید است. روز عرفهعید معرفت الله است و مقدمه ای است برای روز عید قربان که روز ایثار در راه خداوند است.