کافه تاریخ - صورت مخارج اندرون

خرید مواد غذایی در این دوره، روزانه صورت می‌گرفته و همه چیز حتی ادویه‌جات، مانند زعفران و زردچوبه، به اندازه نیاز همان روز تهیه می‌شده است. آب خوردن نیز از طریق سقا و با پرداخت مبلغ پانصد دینار هر روز خریداری می‌شد. نکته بعدی این است که هیچ روز تعطیلی برای خرید مواد غذایی وجود نداشت، حتی در روز نخست...

چهار برگ سند زیر، مربوط به مخارج روزانه اندرون منزلی بدون نام و نشان است. سه برگ از این اسناد صورت مخارج یک ماهه اندرون از اول تا آخر ربیع الثانی 1331 ق و برگ چهارم جمع دریافتی و مخارج این ماه می باشند که همگی با دقت و جزئیات ثبث شده و خود گزارشی دقیق از برنامه زندگی یک خانواده شهری مرفه ایرانی در آن روزگار را به نمایش می‌گذارد.

نخستین روز ربیع‌الثانی 1331 مصادف است با 19 اسفند 1291 ش . بر این اساس، می‌توان حدس زد روزهایی که مخارج خانه بیش از روزهای دیگر است، مهمانانی به مناسبت عید نوروز و دید و بازدید حضور داشته‌اند. گرچه اگر این تطبیق تاریخی هم صورت نمی‌گرفت، با نگاهی به صورت مخارجی چون خرید بوته و آتش بازی و قلقلک، یا همان کوزه، می شد حدس زد که 9 ربیع‌الثانی مصادف با چهارشنبه سوری بوده و فروردین را از خرید کنگر تشخیص داد.

نکته دیگر در این سند، که شاید در نگاه اول سندی فاقد ارزش تاریخی به نظر آید، این است که خرید مواد غذایی در این دوره، روزانه صورت می‌گرفته و همه چیز حتی ادویه‌جات، مانند زعفران و زردچوبه، به اندازه نیاز همان روز تهیه می‌شده است. آب خوردن نیز از طریق سقا و با پرداخت مبلغ پانصد دینار هر روز خریداری می‌شد. نکته بعدی این است که هیچ روز تعطیلی برای خرید مواد غذایی وجود نداشت، حتی در روز نخست فروردین که عید بود.

مواد غذایی که هیچ روزی از قلم نیفتاده است، عبارتند از: نان‌؛ گوشت‌؛ شیر؛ ماست؛ سبزی خوردن؛ قند؛ پنیر و آب. خبری از خرید روزانه برنج نیست. فقط در روز 12 ربیع‌الثانی برنج به مبلغ 2500 دینار جزو اقلام خریداری شده درج گشته که در کنار مواد لازم برای تهیه کوفته، مثل آلو بخارا و نعنا و ترخان، قرار گرفته است. بر این اساس، می‌توان حدس زد خرید برنج به صورت عمده صورت می‌گرفته است. مصرف مرغ نیز جایی در سفره این خانواده ندارد.

مورد دیگر که توجه خواننده را جلب می کند، مواد اولیه غذایی است که برای هر روز تهیه می‌شده و از طریق این خرید روزانه می توان دریافت که خوراک هر روز یک خانواده ایرانی در آن روزگار چه بوده است. به عنوان مثال، چند نمونه ذکر می شود: در روزهای هفتم و هشتم ربیع الثانی، برابر با 25 و 26 اسفند ماه، در صورت خرید شیره موجود است؛ یک روز شیره شهد و یک روز شیره سفید. شاید در این دو روز بارش برف صاحب خانه را به خرید شیره ترغیب کرده تا «برف شیره» تهیه کند.

در فهرست خرید روز 2 ربیع‌الثانی نیز موادی چون مغز گردو و رب انار وجود دارد که نشان می‌دهد فسنجان غذایی مخصوص فصل سرما بوده است.

یک روز به تحویل سال و عید نوروز مانده، یازدهم ربیع الثانی، در فهرست خرید خانه ماهی و مغز پسته و تخم مرغ پخته از اقلامی هستند که برای نخستین بار مذکور گشته اند.

این اسناد عادات غذایی خانواده‌هایی را که دستشان به دهانشان می‌رسیده در صد سال پیش به تصویر می‌کشد.

صورت خرج اندرون به تاریخ یوم دوشنبه غره شهر ربیع الثانی 1331ق

غره :2 تومان و 3850 دینار. نان 7600 دینار؛ گوشت 6750 دینار؛ اسفناج یک سیر 100دینار: 500 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 5 سیر 1250 دینار؛ قند 2 سیر 3800 دینار؛ چای 900 دینار؛ نبات 250 دینار؛ شیر 300 دینار؛ تخم مرغ 600 دینار؛ سیر 300 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ صابون 400 دینار؛ سقا 500 دینار.

سه‌شنبه 2: 3 تومان و 4950 دینار. نان 3 من و یک سیر 8100 دینار؛ گوشت 6750 دینار؛ مغز گردو 100 سیر 3400 دینار؛ رب انار 100 سیر 2000 دینار؛ قند 2 سیر 3800 دینار؛ خاکه زغال 4000 دینار؛ زغال 1600 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ تخم مرغ 600 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ سیب زمینی 900 دینار؛ لیمو عمانی 600 دینار؛ زردچوبه 300 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ اسفرزه 150 دینار؛ نسخه فخر معظم خانم 300 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار؛ پونه 200 دینار.

چهارشنبه 3: 3 تومان و 4300 دینار. نان 3 من 7600 دینار؛ گوشت 6750 دینار؛ ماست 100 سیر 900 دینار؛ پنیر 750 دینار؛ تخم مرغ 1400 دینار؛ آلو بخارا 1600 دینار؛ زغال 2000 دینار؛ قند یک من و یک سیر 8900 دینار؛ نسخه فخر معظم 2200 دینار؛ گز علفی 100 دینار؛ جوش شیرین 100 دینار؛ ریشه خطمی 100 دینار؛ تنباکو 1000 دینار؛ سبزی 100 دینار؛ سیب زمینی 300 دینار؛ سقا 500 دینار.

پنجشنبه 4: 2 تومان و 6650 دینار. نان 6600 دینار؛ گوشت6000 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ سبزی آش 500 دینار؛ سبزی صحرایی 1250 دینار؛ تره جعفری 750 دینار؛ نسخه فخر معظم 1000 دینار؛ نبات 200 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ مربا 500 دینار؛ لیمو عمانی 600 دینار؛ سیب زمینی 600 دینار؛ خاکه 4500 دینار؛ زغال 1600 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ کاغذ آقا 300 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار.

جمعه 5: 1 تومان و 4700 دینار. نان 3800 دینار؛ گوشت 30 سیر 6000 دینار؛ سبزی قورمه 1900 دینار؛ سیب زمینی 300 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ تخم مرغ 200 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ زغفران 500 دینار؛ زردچوبه 300 دینار؛ سقا 500 دینار.

شنبه 6: 3 تومان و 2600 دینار. نان 7600 دینار؛ گوشت 6000 دینار؛ مغز گردو 3400 دینار؛ سبزی همه جور 1900 دینار؛ سیب زمینی 300 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ تخم مرغ 600 دینار؛ قند 3800 دینار؛ زغال 1600 دینار؛ خاکه 4000 دینار؛ بالای پول زغال 1000 دینار؛ خان امیر 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار.

یک شنبه 7: 2 تومان و 1600 دینار. نان 5700 دینار؛ گوشت 600 دینار؛ قند 3500 دینار؛ چای 1800 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ شیره شهد 400 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ سیب زمینی 600 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ شیر 1500 دینار؛ زغفران 250 دینار؛ سقا 500 دینار.

دوشنبه 8: 2 تومان و 8250 دینار. نان 5700 دینار؛ گوشت 600 دینار؛ قند 350 دینار؛ سبزی تره جعفری 2800 دینار, صابون 3750 دینار؛ ماست 400 دینار؛ پنیر 450 دینار؛ شیره سفید؛ سیب زمینی 300 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ سقا 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ زردچوبه 400 دینار؛ تنباکو 2000 دینار؛ تخم مرغ 600 دینار.

سه شنبه 9: 2 تومان و 5650 دینار. نان 6700 دینار. گوشت 600 دینار؛ اسفناج 700 دینار؛ قند 3400 دینار؛ چای 900 دینار؛ کشک 2000 دینار؛ آتش بازی 2000 دینار؛ قلقلک 200 دینار؛ بوته 500 دینار؛ سبزی 100 دینار؛ سقا 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ خان امیر 500 دینار.

چهارشنبه 10: 2تومان و 2200 دینار. نان 7600 دینار؛ گوشت 2000 دینار؛ مغز گردو 3400 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ زردچوبه 350 دینار؛ سبزی 500 دینار؛ قند 3300 دینار؛ چای 900 دینار صفاری مس 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار؛ سیب زمینی 300 دینار؛ نبات 250 دینار؛ قلیاب 100 دینار؛ گل گاوزبان 50 دینار؛ اجرت پیرهن آقا 500 دینار؛ سبزی خوردن 100.

5شنبه 11: 2 تومان و 2850 دینار. نان 5700 دینار؛ گوشت 2000 دینار؛ ماهی 5000 دینار؛ مغز پسته 3500 دینار؛ تخم مرغ 3000 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زغفران 250 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ تنباکو 1000 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار؛ سیب‌زمینی 300 دینار؛ تخم مرغ پخته 200 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار.

جمعه 12: 1تومان و 4700 دینار. نان 5700 دینار؛ گوشت 10سیر 3000 دینار؛ آلو بخارا 1250 دینار؛ برنج 2500 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ تخم مرغ 400 دینار؛ نعناء ترخان 200 دینار؛ سقا 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ سبزی خوردن 100دینار.

شنبه13 : 1 تومان. نان 570 دینار؛ گوشت 3000 دینار؛ هیزم 3400 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ صابون 750 دینار؛ زغفران 300 دینار؛ سیب زمینی 700 دینار؛ سبزی 100 دینار؛ اسفرزه 100 دینار؛ کربیت [کذا: کبریت] 350 دینار؛ سقا 500 دینار.

یکشنبه 14: 2 تومان و 3100 دینار. نان 570 دینار؛ گوشت 6000دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ سیب زمینی 7000 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ دو نسخه دوا 800 دینار؛ سبزی 100 دینار؛ سقا 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ زردچوبه 350 دینار؛ لیموناق 400 دینار.

دوشنبه 15: 2 تومان و 8950 دینار. نان: 7 دینار 20 سیر 6650 دینار؛ گوشت 6000دینار؛ هیزم 15دینار و 6750 دینار؛ سبزی آش 750 دینار؛ مغز گردو 3400 دینار؛ لیمونات 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زغفران 250 دینار؛ سیب زمینی 700 دینار؛ صابون 1000 دینار؛ سقا 500 دینار؛ شیر 300 دینار؛ تره جعفری 750 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ نان روغنی 200 دینار؛ خان امیر 500 دینار.

سه‌شنبه 16: 3تومان و 3200 دینار. نان 7600 دینار؛ گوشت 6000 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 700 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ کلم قمری 500 دینار؛ غوره غوره 700 دینار؛ پسته 6000 دینار؛ صابون 900 دینار؛ سیب زمینی 350 دینار؛ سبزی خوردن 100دینار؛ شیر 300 دینار؛ سقا 500 دینار؛ کلم قمری 500 دینار؛ غوره غوره 700 دینار؛ نسخه دوا صغرا 400 دینار؛ چوبه 200 دینار.

چهارشنبه 17: 5 تومان و 3000 دینار. نان: 7600 دینار؛ گوشت 6000دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ مکه شیخ اصغر 1 تومان و 3500 دینار؛ ایضا پول نقد 3000 دینار؛ سیب زمینی 700 دینار؛ پنج شاهی آقا 1 تومان و 1000دینار؛ سبزی 100 دینار؛ سقا 500 دینار؛ لپه 1250 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار.

پنج‌شنبه 18: 2 تومان و 9559 دینار. نان 6650 دینار؛ گوشت 6000 دینار؛ ماست 20 سیر 1600 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ سبزی قورمه 1600دینار؛ سیب زمینی 400 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ قند 2 سیر 3500 دینار؛ گردو 300 دینار؛ گزنگبین 100 دینار؛ نان روغنی 100 دینار؛ سقا 500 دینار؛ نسخه دوا خان امیر 250 دینار؛ نسخه صغرا 500 دینار؛ کپسول خانم 300 دینار.

جمعه 19: 3 تومان و 9200 دینار. نان 8550 دینار؛ گوشت 7000 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ مغز گردو 450 دینار؛ ماهی 2000 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار؛ شیره شهد 400 دینار؛ ماست 1100 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ سبزی 100 دینار 1 سیر، 1600 دینار؛ سیب زمینی 400 دینار؛ زردچوبه 300 دینار؛ قند 20 سیر 3500 دینار؛ سقا 500 دینار؛ نعنا ترخان200 دینار.

شنبه20 : 3تومان و 8300 دینار. نان 8550 دینار؛ گوشت 70 دینار؛ هیزم 8000 دینار؛ سبزی پلو 100 دینار 20 سیر 2250 دینار؛ سبزی قورمه 1250 دینار؛ ماست 15 سیر 1100 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ قند 3050 دینار؛ صابون 3500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ سیب زمینی 400 دینار؛ سقا 500 دینار.

یکشنبه 21: 3 تومان و 1350 دینار. نان 300 دینار 20 سیر: 6650 دینار؛ لپه 1250 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار؛ ماست 1100 دینار؛ پنیر 4 سیر 1000 دینار؛ سیب زمینی 700 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ زردچوبه 300 دینار؛ عمله حوض اندرون 2000 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ عمله حوض بیرونی 2000 دینار؛ انعام تلگراف 500 دینار؛ سقا 500 دینار .

دوشنبه 22: 2 تومان و 4750 دینار. نان 1000دینار 20 سیر: 8550 دینار؛ هیزم 8000 دینار؛ مغز گردو 20 سیر 4500 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ ذغال 100 دینار 10سیر: 2000 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ چوبه 200دینار؛ نعنا ترخان 250 دینار؛ سبزی خوردن 100دینار؛ سقا 500 دینار.

سه‌شنبه 23: 2تومان و 4150 دینار. نان 3من 7600 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ لپه 1200 دینار؛ ذغال 2000 دینار؛ سبزی پلو 1من 1600 دینار؛ سیب زمینی 500 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ زردچوبه 300 دینار؛ سبزی صحرایی 300 دینار؛ چغندر 200 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ سبزی خوردن 100 دینار؛ سقا 500 دینار.

چهارشنبه 24: 1 تومان و 8550 دینار. نان 7600 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 600 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ ذغال 100 دینار 10 سیر: 2000 دینار؛ زغفران 250 دینار؛ سبزی 100 دینار؛ سقا 500 دینار.

پنجشنبه 25 : 4 تومان و 8500 دینار. نان 300 دینار 2 سیر :6200 دینار؛ گوشت 6000 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ لپه 1200 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار؛ سبزی پلو 3من: 3600 دینار؛ سیب زمینی800 دینار؛ ماهی 2000 دینار؛ گوشت بره 7000 دینار؛ چای 1000 دینار؛ قند 6600 دینار؛ چای 2200 دینار؛ ذغال 2000 دینار؛ سقا 500 دینار.

جمعه 26 : 3تومان و 5550 دینار. نان 500 دینار 10 سیر: 1تومان. گوشت 6000 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ کنگر 2000 دینار؛ مغز گردو 4500 دینار؛ لیمو عمانی 500 دینار؛ زعفران 300 دینار؛ تره جعفری 20 سیر 600 دینار؛ ماست 2 سیر 1400 دینار؛ پنیر 3سیر 750 دینار؛ ذغال 2000 دینار؛ سقا 500 دینار.

شنبه 27 : 3تومان و 6350 دینار. نان 5 من: 9500دینار؛ گوشت 30 سیر 6000 دینار؛ هیزم 8000 دینار؛ ماست 25 سیر 1750 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار؛ آبغوره 600 دینار؛ ذغال 2000 دینار؛ تره جعفری 1من : 1400 دینار؛ سبزی آش 2 سیر: 600دینار؛ سیب زمینی 30 سیر : 1200 دینار؛ زعفران 300 دینار؛ سقا 500 دینار؛ قند .

یکشنبه 28 : 3تومان و 9150 دینار. نان 50 من : 9500 دینار؛ گوشت 1 من 8000 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ تخم مرغ 750 دینار؛ سبزی صحرایی 800 دینار؛ سبزی پلو 7 من : 2400 دینار؛ نعنا ترخان 250 دینار؛ سیب زمینی 400 دینار؛ نسخه ننه آقا 800 دینار؛ امین آغا 4250 دینار؛ عمله حوض بیرون 2000 دینار؛ شیرینی اقا 1000 دینار؛ سقا 500 دینار.

دوشنبه 29: 4 تومان و 7650دینار. نان 3من و 20 سیر 8550 دینار؛ گوشت 6600؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ ذغال 16سیر 2000 دینار؛ شیر 2400 دینار؛ نخود لوبیا 1000 دینار؛ کشک 4000 دینار؛ اسفناج 800 دینار؛ قند 3600 دینار؛ جعفری گشنیز 2 سیر 600 دینار؛ سیب زمینی 400 دینار؛ سبزی خوردن 250 دینار؛ زعفران 250 دینار؛ سقا 500 دینار؛ نان روغنی 3 سیر 600 دینار؛ کنگر 1من و 2 سیر 3000 دینار؛ صابون 1750 دینار؛ تخم مرغ 1000 دینار؛ اجرت پیراهن آقا 1000 دینار؛ قرقره 400 دینار؛ خان امیر 250 دینار.

سه‌شنبه سلخ ربیع‌الثانی: 3تومان و 1050 دینار. نان 3 من و 20 سیر 7550 دینار؛ گوشت 6600 دینار؛ هیزم 7000 دینار؛ ماست 900 دینار؛ پنیر 500 دینار؛ تخم مرغ 450 دینار؛ سیب زمینی 30 سیر 1200 دینار؛ اسفناج 300 دینار؛ نعنا ترخان 200 دینار؛ قند 3600 دینار؛ ذغال 2000 دینار؛ سقا 500 دینار؛ خان امیر 250 دینار.

[1/175096- 2و 1/175097ق]

دریافتی شهر ربیع‌الثانی 66 تومان و 4150 دینار. 1[ربیع الثانی] : دو تومان؛ سه شنبه 2: 3 تومان؛ چهارشنبه 3: 5 تومان؛ 5شنبه 4: 2 تومان؛ جمعه 5: 2 تومان؛ شنبه 6 : 3 تومان؛ یکشنبه 7 : 2 تومان؛ دوشنبه 8: 2 تومان و هشت هزار دینار؛ سه شنبه 9: 2 تومان؛ چهارشنبه10 : 2 تومان و هشت هزار دینار ؛ 5شنبه 11: 2 تومان و 4 دینار؛ جمعه 12 : 2تومان و 2000 دینار؛ شنبه 13 : 5 تومان؛ سه شنبه 16: 3 تومان؛ چهارشنبه 17: 3تومان و 7000 دینار؛ پنجشنبه 18: 1 تومان و 4150 دینار؛ جمعه 19: 3 تومان؛ شنبه 20: 5 تومان؛ سه شنبه 23: 2000 دینار؛ پنجشنبه 25: 3تومان و 4000 دینار؛ جمعه 26: 5 تومان؛ یکشنبه 28: 3 تومان؛ دوشنبه 29: 2تومان.

خرج :

90 تومان و 5100. 1[ربیع الثانی]: 2 تومان و 3850دینار؛ 2 : 3 تومان و 4350 دینار؛ 3: 3تومان و 4300 دینار؛ 4: 2تومان و 6650 دینار؛ 5: 1تومان و 4700 دینار؛ 6: 3 تومان و 2600 دینار؛ 7: 2 تومان و 1600 دینار؛ 8 :2 تومان و 8250 دینار؛ 9: 2تومان و 5650 دینار؛ 10: 2تومان و 2200 دینار ؛ 11: 2 تومان و 2850 دینار؛ 12: 1 تومان و 4700 دینار؛ 13: 1تومان و 5400 دینار؛ 14: 2تومان و 3300 دینار؛ 15: 2 تومان و 8950 دینار؛ 16: 3تومان و 3200 دینار؛ 17: 5 تومان و 3000 دینار؛ 18: 3تومان و 9200 دینار؛ 19: 3 تومان و 9200 دینار؛ 20 : 3 تومان و 8300 دینار؛ 21: 3 تومان و 1350دینار؛ 22: 2 تومان و 4750 دینار؛ 23: 2 تومان و 4150 دینار؛ 24: 1تومان و 8550 دینار؛ 25: 4تومان و 8500 دینار؛ 26: 3 تومان و 5550 دینار؛ 27: 3 تومان و 2350 دینار؛ 28: 3 تومان و 9150 دینار؛ 4 تومان و 7350 دینار؛ 3 تومان و 1050 دینار.

اضافه : 25تومان و 1050 دینار.