اگر به نامه و یادداشت‌هایی که شهدا، رزمندگان و آزادگان در جبهه یا اردوگاه اسارت نوشته‌اند نگاهی داشته باشیم، بی‌شک متوجه می‌شویم این نامه‌ها و دست نگاشته‌ها در حقیقت منظومه‌های حماسی، عرفانی و عاشقانه‌هایی به شمار می‌آیند که از نظر تاریخی هویت ملی و داری ارزش معنوی بسیاری هستند.

هرگاه در کشوری جنگی رخ می‌دهد تمام ابعاد و ظرفیت‌های موجود در داخل کشور متوجه این کُنش ناخوشایند می‌شود. جنگ ناگهان تمام شئون انسانی و رفتارهای جامعه را در خود ذوب می‌کند و بار دیگر به شکل جدیدی آن را به کالبد جامعه عرضه خواهد کرد. یکی از این شئونات در کنار مبارزه و پیکار با دشمن که از ارزش بسیار بالایی بر خوردار است؛ «نامه نگاری» جنگ است. به نوعی واژه‌هایی که در آن لحظه‌های حساس و پرتنش بر سفیدی کاغذ نامه نقش می‌بندد عصاره تنهایی و مائده روحانی رزمندگانی است که می‌خواهند خبر سلامتی یا واگویه‌های دلتنگی خود را به خانواده، دوستان و آشنایان خود هدیه دهند.

 

هرچند در دوران هشت سال دفاع مقدس این موضوع همانند دیگر ابعاد جنگ تحمیلی امری عادی تلقی می‌شد. اما اکنون با گذشت بیش از دو دهه از پایان جنگ تحمیلی، بر اثر خوانش این نامه‌ها و یادداشت‌ها به بسیاری از خانواده‌ها مخصوصا آنهایی که در جبهه حضور داشتند حس نوستالژیک القا می‌شود. اینکه در دوران هشت سال دفاع مقدس نامه‌های رزمندگانی که در جبهه و مناطق عملیاتی حضور داشتند چگونه به دست خانواده آنها می‌رسید؛ باید برای جوانان و نسل بعد از جنگ تحمیلی دارای جذابیت خاصی باشد.

 

چرا که در آن زمان علم و تکنولوژی آنقدر پیشرفت نکرده بود که در چشم بر هم زدنی بتوانند با بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی، ارسال پیامک یا نگارش ایمیل جویای حال عزیزانشان شوند. آنچه در مورد این دست نوشته‌ها که در شرایطی مانند چند دقیقه قبل از عملیات، هنگام غروب آفتاب یا در اردوگاه اسارت با هماهنگی صلیب سرخ به نگارش درآمده است به اعتبار مکان، شرایط و لحظه‌ای که درآن قرار داشتند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این صورت که می‌توان هر بخش از آن‌ها را از جنبه‌های مختلف: دینی، اجتماعی، اقتصادی و هنری مورد تحقیق و پژوهش قرار داد چون ‌در بکرترین حالت روحی نوشته و خلق شده‌اند.

 
درباره اینکه دست نگاشته‌های شهدا، رزمندگان و آزادگان چگونه و در چه کاغذ و پاکت نامه، یا صندوق پستی به دست خانوادهایشان می‌رسید باید گفت: ظاهرا در دو یا سه سال آغازین جنگ نامه‌ها و دست نگاشته‌هایی ارسالی رزمندگان از سوی جبهه بر روی هر ورقی یا پاکتی که رزمندگان تهیه می‌کردند نوشته شده و از طریق پست ارسال می‌شد. از سال 1362 به بعد پاکت‌های «پست جواب قبول» که در آن صفحه‌ای برای نگارش متن نامه به چشم می‌خورد نوشته می‌شد. این پاکت‌ها در طرح و شکل‌های مختلف بین رزمندگان توزیع می‌شد و رغبت نگارش نامه را برای رزمندگان فراهم می کرد. پاکت‌ها معمولا از سوی واحد تبلیغات یا پشتیبانی جنگ و گاه از سوی مؤسسات خیریه و انجمن‌های صنفی در اختیار رزمندگان قرار می‌گرفت.

  

معمولا تصاویر حضرت امام(ره)، حرم امام حسین(ع)، قدس شریف،ادوات جنگی، گل یا تصاویر رزمندگان و حتی کلمات قصار امام و احادیث بر روی آنها چاب شده بود.همچنین در مواردی هم آرم سپاه، ارتش و جهاد سازندگی هم زینت بخش پاک‌های نامه‌ بود. صندوق‌های پستی موجود در جبهه نیز عموما جعبه‌های خالی مهمات بود که روی آنها کلمه «post» نوشته شده بود. رزمندگان می‌توانستند روزانه یا چند روز یک بار نامه‌های خود را به درون این صندوق‌ها بیندازند و آنها را به واحد تعاون یا پشتیبانی جنگ بسپارند تا خانواده‌ها را از چشم انتظاری درآورند .

  

با مراجعه به نامه و دست‌نگاشته‌های شهدا، رزمندگان و اسرا متوجه می‌شویم که مخاطب خاص رزمندگان در سطر اول نامه‌هایشان امام خمینی (ره) و شهدا هستند. پس از آن معمولا والدین و همسر و در بخش‌های دیگر نامه برادر یا خواهرانشان هستند. معمولا توصیه‌هایی مانند:«امام را تنها نگذارید»،«خواهرم حجابت را حفظ کن»، و... در این نامه‌ها بیشتر از هر چیز دیگری به چشم می‌خورد. 



 منبع: ایسنا