در موارد متعددی رژیم پهلوى درآمدهاى نفتى کشور را صرف کمک به دولت کارگرى انگلیس ، کمک به کارخانه هاى ورشکسته فرانسه و رژیم صهیونیستى مى نمود و کمترین بهره اى از قبل آن نمى برد و حتى طرف مقابل چنین اجازه اى را به رژیم نمى داد تا از این موضوع ـ وام ـ بهره بردارى تبلیغاتى ببرد چه رسد به امتیازات تجارى و بازرگانى و...

سند حاضر یکی از ده ها مورد اسناد ساواک در زمینه بذل و بخششها و ولخرجی های بی حساب و کتاب پهلوی ها به نفع قدرت های بیگانه است و اینکه بابت این کمک ها حتی اجازه انعکاس مطلوب آن در رسانه ها و بازتاب دادن به آن و تبلیغ درباره آن را به مطبوعات نمی‌دادند.


موضوع : وام ایران به انگلستان
به : ایران تاریخ 20/5/1353
از : انگلستان
روز دوشنبه 31 تیر ماه مطابق با 22 جولاى 1974 وزیر دارایى انگلستان در مجلس عوام آن کشور اعلام کرد که دولت ایران یک هزار و دویست میلیون دلار براى مدت سه سال به انگلستان وام داده است. این خبر در همان روز فقط در17 کلمه به وسیله رادیوها و تلویزیون ها بدون هیچ گونه تفسیرى پخش گردید و روز بعد نیز همه جراید صبح تقریبا بدون تفسیر و یا تکمیل خبر اظهارات وزیر دارایى آن کشور را درج نمودند. جراید انگلستان نه تنها در دو روز اول و روزهاى بعد از این اقدام مهم که به قول خودشان دولت کارگرى را موفق ساخته است، تفسیرى ننوشتند بلکه روزنامه هاى تایمز سیاسى و دیلى تلگراف در حالى که در بالاى صفحه اول خود خبر 17 کلمه اى را چاپ کرده بودند در پایین همین صفحه یک آگهى دو ستونى از شرکت هواپیمایى انگلیس در خلیج فارس چاپ و تنها به کلمه خلیج (GUF) اکتفا نموده بودند! در این میان روزنامه تایمز مالى روز 23 جولاى مطابق اول مرداد ماه تفسیرى را که خبرنگارش از تهران مخابره کرده بود چاپ و ضمنا در یک تفسیر عمومى از بودجه انگلستان نیز ذکرى از این وام به عمل آورد:
نظریه منبع : باتوجه به اینکه اعطاى این وام از طرف دولت ایران به انگلستان بزرگترین رویداد در تاریخ دویست ساله روابط ایران و انگلیس به شمار مى رود معهذا نه وابستگان مطبوعاتى و اقتصادى و نه شخص سفیرکبیر ایران هیچ یک حاضر نشدند کلمه اى در مورد این حادثه تاریخى در اختیار مطبوعات قرار دهند و هنگامى که سردبیر یکى از روزنامه هاى صبح به تشویق اینجانب جهت اخذ اطلاعات بیشتر با وابسته مطبوعاتى و سفیر ایران در انگلستان تماس گرفت جواب دادند هیچ گونه اطلاع اضافى در اختیار ندارند و هیچ گونه استفاده تبلیغاتى از اعلام اعطاى این وام نشد. در حالى که جا داشت دستگاههاى تبلیغاتى ایران و سفارتخانه هاى ایران در کشورهاى دیگر را وادار مى کردند که از این اقدام بزرگ بهره بردارى بسیار وسیعى به عمل آید. تنها روز 23 جولاى آقاى مشایخى نماینده رادیو تلویزیون ملى ایران را وادار ساختند که با آب و تاب اسامى جراید انگلیس که این خبر را منتشر کرده بودند بیان کند. در حالى که این نشریات فقط صورت مذاکرات مجلس عوام و قسمت کوتاه نطق وزیر دارایى را پخش کرده بودند. وابسته هاى مطبوعاتى و اقتصادى ایران جز چسباندن بریده هاى جراید بر روى کاغذ و ارسال آنها به تهران اقدام مفید دیگرى انجام نمى دهند و بسیارى از اوقات شنیده شده که خود آنها و حتى اعضاى سیاسى سفارت محصلین و جراید را علیه ایران تحریک مى کنند چنانچه در حادثه (جهانبینن) اعضاى سفارت حتى از اظهار خوشحالى از شکست وى خوددارى نمى کردند و با اینکه سردبیر تایمز پنج روز قبل از انتشار مقاله ماجرا را با وابسته مطبوعاتى در میان مى گذارد با این حال او هیچ اقدامى براى جلوگیرى از چاپ مقاله به عمل نمى آورد. باید اقرار نمود که کارى نیز از دست وى ساخته نبوده چون او کوچکترین ارتباطى با کارکنان این نشریه بزرگ و متنفذ انگلیسى ندارد و به همین سبب به نظر مى رسد اگر وظایف و فعالیت هاى وابسته هاى مطبوعاتى ایران در کشورهاى مختلف را مشخص و تعیین مى کردند و یا مثل دوران وزارت آقاى نصرت اله معینیان همه روزه از آنها گزارش کارها و نتیجه فعالیت هایشان را مى خواستند یقینا این افراد موجب آگاهى هموطنان جوان ما در خارج از کشور و یا باعث معرفى ایران بین مردم جهان مى گشتند.
به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید تاریخ 31/5/53
در پرونده کلاسه 477821 بایگانى فرمایید.30/5/53





منبع:زنان دربار به روایت اسناد ساواک، کتاب پنجم، فرح پهلوی، ج دوم، بهار 1388، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ص 351 تا 353