دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین و آلمان، سومین دیوار دفاعی جهان است.دیوار بزرگ گرگان، در روزگار اشکانیان و ساسانیان برای رویارویی با دشمن و پیشگیری از نفوذ دشمنان مرزهای شمالی(ایالت گرگان) و دفاع از ایالت گرگان ساخته شده است.

دیوار بزرگ گرگان، در روزگار اشکانیان و ساسانیان برای رویارویی با دشمن و پیشگیری از نفوذ دشمنان مرزهای شمالی(ایالت گرگان) و دفاع از ایالت گرگان ساخته شده است.این دیوار تاریخی به همراه خندق، کوره‌های آجر پزی، سد و کانال‌های آبرسانی، دژهای چسبیده به دیوار و دژ شهرهای کوچک و بزرگ روبه‌رو، درازترین یادمان معماری نظامی و استحکامات دفاعی ایران به شمار می‌آید.این دیوار بزرگ و تاریخی که اکنون بسیاری از بخش‌های آن ویران شده، در گذشته از کرانه‌ی دریای مازندران در «گمیشان» آغاز شده و تا کوه‌های «گلیداغ» در شمال خاوری(:شرق) کلاله ادامه داشته است.


این یادمان باستانی در منابع تاریخی و گزارش‌های علمی به نام‌های «سد سکندر»، «سدانوشیروان»، «سد فیروز»، «قزل آلانگ» و دیوار دفاعی نامور است.آن را برای رویارویی با یورش‌های پی‌درپی بیابانگردانی ساخته‌اند که پس از کشیده شدن دیوار چین، رو به سوی ایران گذارده بودند.
سه گروه «هیاطله»، «هون‌ها» و «هبت‌ها» و گروه سکاها، به سوی مرزهای شمال‌خاوری و شمال ایران، یورش می‌آوردند و به ایالت هیرکان یا وهرکان (ایالت استرآباد) دست‌برد می‌زدند.
همچنین این دیوار با گذشت از کلاله و گذر از گستره‌ی زاغ و پیشکمر کلاله و مراوه تپه به سوی جنگل گلستان کشیده می‌شود.
این دیوار در جاهایی که یورش‌ها سنگین بوده، از مصالحی مانند آجرهای بزرگ 40 در 40 و پهنای 10 تا 15 سانتی‌متر ساخته شده و بلندای دیوار نیز در این جاها بیشتر بوده است.


 در جاهایی که کمتر یورش انجام می‌گرفت از خاک‌ها و یا خشت‌های تلمبار شده سود برده می‌شده است. افزون‌بر دیوار، در پشت آن نیز خندق کنده‌اند. در برخی جاها نیز انشعابات رود گرگان در این خندق جاری می‌شد.

تاکنون برجای‌مانده‌های 30 دژ و کلنی نظامی در سرتاسر این دیوار تاریخی و کهن در گلستان شناسایی شده که بیشتر این دژها در کناره‌ی جنوبی دیوار ساخته شده است و هنوز هم در برخی جاها این دژها وجود دارد که دژ «بی‌بی شیروان»، «توپراق دژ» و «دشت حلقه» از آن‌ها است.


بهترین جایی که اکنون می‌توان برجای‌مانده‌های این دیوار را دید، شمال گنبد به سمت کلاله و مراوه تپه و روستای «تمر قره قوزی» است.
همچنین در راه دیوار تاریخی گرگان به شوند وجود کلنی‌ها، آثار سفال خاکستری و قرمز زمان اشکانیان یافت می‌شود که این یافته‌ها شامل ظرف‌های خوراک‌خوری و انواع پیکره‌ها است.