از عهد عباس میرزا که ایرانیان با مسئله تجدد مواجه شدند، تلاش ها برای درک و فهم آنا ادامه داشته و دارد. آنچه در آثار عصر قجری می بینیم، نوعی نگرش سطحی به تجدد و تجددطلبی است. گویی آنها آنچه به واقع در غرب گذشته بود و مسیری که غرب طی کرده بود را نمی توانستند دریابند . . .

کافه تاریخ- اخبار تاریخی

 

از عهد عباس میرزا که ایرانیان با مسئله تجدد مواجه شدند، تلاش ها برای درک و فهم آنا ادامه داشته و دارد. آنچه در آثار عصر قجری می بینیم، نوعی نگرش سطحی به تجدد و تجددطلبی است. گویی آنها آنچه به واقع در غرب گذشته بود و مسیری که غرب طی کرده بود را نمی توانستند دریابند:



روشنفکران عصر مشروطه(از سمت راست): طالبوف-آخوندزاده-ملکم خان و تقی زاده

«یک وجه مشترک مهم دیگر نیز بین این نویسندگان وجود دارد که کمتر بدان توجه شده است و آن فقدان یک توضیح منسجم حتی به شکل ابتدایی آن در مورد علل پیدایش تجدد در غرب است. به عبارت دیگر اینها هیچگاه این سوال را طرح نکردند که انسان غربی و متجدد چگونه موجودی است و تحت چه شرایطی و به دنبال چه تحولی به وجود آمده است. تجددطلبان ما به میوه های رسیده ی تجدد (یعنی حکومت قانون و علوم و فنون پیشرفته) توجه دارند نه به ریشه هایی که این میوه ها را پرورانده اند. اینست که ملاحظات و نظریات آنها در بهترین حالت نمی تواند از حد مشاهدات سطحی فراتر رود.»