به گواه تاریخ، یکی از علاقمندیهای اصلی و مهم شاهان قجری به ویژه ناصرالدین شاه قاجار هنر عکاسی می باشد. ناصرالدین شاه سعی کرده بود با استخدام عکاسان خارجی، لحظات رویایی از تاج و تاخت خویش را به تصویر بکشد. تا پیش از انقلاب مشروطه، «دال اصلی» کلیدی و محوری گفتمـان عکاسی ایران «شاه» است . . .

کافه تاریخ- کافه هنر

 

به گواه تاریخ، یکی از علاقمندیهای اصلی و مهم شاهان قجری به ویژه ناصرالدین شاه قاجار هنر عکاسی می باشد. ناصرالدین شاه سعی کرده بود با استخدام عکاسان خارجی، لحظات رویایی از تاج و تاخت خویش را به تصویر بکشد. تا پیش از انقلاب مشروطه، «دال اصلی» کلیدی و محوری گفتمـان  عکاسی ایران «شاه» است. گفتمان عکاسی بر محور شاه می چرخد. همـه چیـز از او شـروع و بـه او خـتم می شود. تنها صدای غالبی که از این گفتمان و عکسها به مثابـة متـون ایـن گفتمـان بلنـد می شود صدای شاه، به منزلة تولیدکنندة اصلی متون، و، در نهایت، درباریان و اشراف زادگان آن هم در جهت تفاخر، تأیید نفس، و خودستایی است. چشم دوربـین معـادل چشـم شـاه است. از طریق گردآوری تصاویر نوکران و رعایا، حس «حاکمیـت» بـرای شـاه تقویـت و حس «تحت فرمان بودن» به زیردستان شاه تزریق می شد. افـراد خیـره بـه دوربـین خـوب میدانستند که تصویرشان به ملاحظة شاه میرسد و تصویرشان در سایة حضـور ب ااقتـدار و مجازی شاه قرار خواهد گرفت. فروافتادگی سوژه و حالت حقیرانة او کـه گـویی در محضر شاه ایستاده و او را نگاه می کند و دستهایی که بـه نشـان احتـرام بـه هـم گـره شده اند؛ شاهد این مدعاست.  

 

منبع: رضا شیخ، «آلبوم یادگاری...»، نشریه عکسنامه، سال سوم، شماره یازدهم، بهار و تابستان 1382، صص9-13