آخوندزاده ایرانی ای بود که در قفقاز زندگی می کرد؛ اگرچه مدعی بود که دغدغه زندگی او ایران و ایرانیان است، اما در عمل درکی از رابطه مردم ایران از دین و مذهب نداشت. او حد نهایت بی دینی روشنفکری ایران بود . . .

اخبار تاریخی- تاریخ شفاهی

 

آخوندزاده ایرانی بود که در قفقاز زندگی می کرد؛ اگرچه مدعی بود که دغدغه زندگی او ایران و ایرانیان است، اما در عمل درکی از رابطه مردم ایران از دین و مذهب نداشت. او حد نهایت بی دینی روشنفکری ایران بود:

«آخوندزاده از سرشناسان جریان ناقص الخلقه روشنفکری در ایران بود که کور کورانه و بدون بررسی دقیق معضلات جامعه استبدادزده ایران و با پیروی از اقدامات روشنفکری عصر روشنگری، در ستیز با کلیسا و فئودالیسم به ستیز با اسلام پرداخت. وی بدون تشخیص و تمیز اختلاف ماهوی اسلام با مسیحیت تحریف شده اسلام را نفی کرد و در حالی که خود در خدمت رژیم تزاری و متجاوز روسیه بود دم از آزادیخواهی می زد. اولین  توصیه وی به ایرانیان تشکیل لژهای فراماسونری است و این گونه آنان را مورد خطاب قرار داده است: ای اهل ایران اگر تو از نشاه آزادیت و حقوق انسانیت خبردار می بودی به این گونه عبودیت و به این گونه رذالت متحمل نمی گشتی، طالب علم شده، فراموشخانه می گشادی، مجتمع ها بنا می نمودی و خود را از قیود و عقاید پوچ و از ظلم دیسپوت نجات می دادی.»

 

منبع: موسی نجفی و موسی فقیه حقانی، تاریخ تحولات سیاسی ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ص 654