شیخ فضل الله و طیفی از روحانیون که با اندیشه روشنفکران در عصر قاجار و تلاش آنان برای مقابله با اندیشه های وارداتی مخالف بودند، به اندیشه مشروطه مشروعه روی آوردند. اما سوال این است که آنها چقدر به مشروطه مشروعه معتقد بودند . . .

کافه تاریخ- اخبار تاریخی

 

شیخ فضل الله و طیفی از روحانیون که با اندیشه روشنفکران در عصر قاجار و تلاش انان برای مقابله با اندیشه های وارداتی مخالف بودند، به اندیشه مشروطه مشروعه روی آوردند. اما سوال این است که آنها چقدر به مشروطه مشروعه معتقد بودند:

«مشروطه ی مشروعه نیز هر چند که شیخ از سر اضطرار و به عنوان یک چاره جویی اضطراری تن به آن داده بود هرگز مشروعیت بخشیدن به پارلمانتاریسم مطلقه ی غربی نبود. بلکه طرحی اضطراری بود برای مهار و کنترل شرعی آن رژیم وارداتی. لذا علت اینکه در طول دوران مشروطه حتی تفوهی صوری و تشریفاتی نیز از سوی دولتهای حاکم نسبت به اصل 2 متمم قانون اساسی سابق ابراز نشد و بالعکس علمای مبارز از شهید مدرس گرفته تا امام خمینی (تا قبل از آغاز انقلاب اسلامی)جای جای بر اجرای آن پای می فشردند همین بود که با اجرای این اصل حاکم بر اصول قانون اساسی نهایتا قوانین کشور از چارچوب اسلام (که دین اکثریت قریب به اتفاق مردم ماست)خارج نمی شد و طبعا جایی برای اعمال خودکامگیها و غربزدگیها باقی نمی ماند.»

 

منبع: علی ابوالحسنی(منذر)، دیده بان بیدار!، تهران، نشر عبرت، 1380، ص 52 – 53