میرزاکوچک خان به واقع مبارزی نستوه بود که نهضت جنگل را بنیان نهاد و در راه استقلال وطن کوشید. اما در میان افرادی که در کنار او می جگیدند بودند کسانی که به راحتی به او و نهضت خیانت کردند. بیشتر این افراد طرفدران کمونیسم بود که به او پیوسته بودند و در این میان مهمترین شخصیت خالو قربان بود . . .

کافه تاریخ- تاریخ شفاهی

 

میرزاکوچک خان به واقع مبارزی نستوه بود که نهضت جنگل را بنیان نهاد و در راه استقلال وطن کوشید. اما در میان افرادی که در کنار او می جگیدند بودند کسانی که به راحتی به او و نهضت خیانت کردند. بیشتر این افراد طرفدران کمونیسم بود که به او پیوسته بودند و در این میان مهمترین شخصیت خالو قربان بود:

«پس از اینکه قرار شد بلشویکها به روسیه مراجعه نمایند، سردار سپه برای خالوقربان پیغام فرستاد که به امامزاده هاشم می آیند. ایشان هم با چند نفر از سران اکراد وارد امازاده هاشم شد و پس از چندین جلسه مذاکره، خالوقربان به درجه سرتیپی، میرزا مراد بزرگ و کوچک هر دو نفر به درجه سرهنگی، شاه مراد به درجه یاوری و چند نفر به درجه سلطانی با اخذ نشان مفتخر شدند و قرار شد بروند عده ابوابجمعی را در رشت حاضر کنند و تحویل نمایند. روز بعد، اول آفتاب، عده آتریاد همدان وارد شد و به سمت پل چماسرا عزیمت کردند و در عینک، مقابل قوای میرزا کوچک خان مستقر شدند. احسان الله خان و خالو قربان با عده خودشان رفته بودند انزلی، عاقبت احسان الله خان با جمعی در کشتی نشسته به روسیه رهسپار شدند.»

 

منبع: صادق کج کلاه، سی سال با رضاشاه در قزاقخانه و قشون، به کوشش: خسرو معتضد، تهران، نشر البرز، 1385، ص 182-183