ایران در دوره قاجار به تدریج در اقتصاد جهانی ادغام شد. از همین روست که جان فوران، ایران عصر قاجار را کشوری در آستانه وابستگی می داند. این مسئله به تدریج در وابسته شدن بیشتر ایران و افتادن بازار ایران در دست خارجی ها خود را نشان داد . . .

کافه تاریخ- اخبار تاریخی

 

ایران در دوره قاجار به تدریج در اقتصاد جهانی ادغام شد. از همین روست که جان فوران، ایران عصر قاجار، کشوری در آستانه وابستگی می داند. این مسئله به تدریج در وابسته شدن بیشتر ایران و افتادن بازار ایران در دست خارجی ها خود را نشان داد:

«سرازیر شدن سیل کالاهای خارجی به بازارهای ایران و تلاشهای ناکام در ایجاد کارخانه های جدید به فرایند تولید و تجارت آسیب شدیدی وارد ساخت. ضعف تولید نیز مهم ترین عامل بحران مالی دولت گردید به گونه ای که در آستانه ی مشروطیت (1284 ش) دولت سه میلیون تومان (600 هزار پوند استرلینگ) کسری بودجه داشت. فروش مناصب و استثمار داخلی هم به تنهایی نمی توانست این بحران را که بخش مهمی از آن ریشه در سلطه ی سیاسی و اقتصادی دولتهای خارجی داشت بر طرف کند.  دولت ناگزیر به استقراض خارجی روی آورد و این امر اعطای امتیاز و گسترش وابستگی را در پی داشت. کنترل تجارت خارجی به وسیله ی قدرتهای خارجی اگر چه بخشی از تجار بزرگ را منتفع می ساخت و موجب پیدایش سرمایه داری وابسته گردید اما مجموعه ی بازار های شهری را تهدید کرد و باعث شد که بازرگانان و تجار پراکنده را که بر پایه ی عقیده ی به تشیع از همبستگی فرهنگی برخوردار بودند به خود آگاهی مشترک سیاسی اقتصادی نیز برساند و در قالب یک نیروی همبسته ملی در جهت تامین منافع خود موضعگیری کند.»

 

منبع: سیدمصطفی تقوی مقدم، فراز و فرود مشروطه، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1391، چاپ دوم، ص 44