علمای تشیع در دوره های زمانی متعدد و متفاوت راهکارهای مختلفی را برای رویارویی با استعمار در پیش می گرفتند. گاهی این راه حل ها در همکاری میان استبداد و استعمار بود و گاهی در همراهی با سلطنت علیه دشمن خارجی. شیوه و رویکرد حاج ملا علی کنی در این باره قابل تامل و توجه است . . .

کافه تاریخ- سبک زندگی

 

علمای تشیع در دوره های زمانی متعدد و متفاوت راهکارهای مختلفی را برای رویارویی با استعمار در پیش می گرفتند. گاهی این راه حل ها در همکاری میان استبداد و استعمار بود و گاهی در همراهی با سلطنت علیه دشمن خارجی. شیوه و رویکرد حاج ملا علی کنی در این باره قابل تامل و توجه است:

«رفتار و سلوک سیاسی مرحوم حاج ملاعلی کنی به نحوی بود که توانست علیرغم  شرایط نامساعد و محدویت امکانات علما در مقابل دستگاه حاکمه، قاجارها را به طور موثرتری تحدید کند و تحت فشار گذارد؛ لکن خطر دو  قدرت  روس و انگلیس و رقابت خرد کننده آنها در ایران به حدی بود که ایشان از سیاستی خاص و گاه پندآمیز  و قدرت بخشیدن به دولت ایران در برابر آن دو قدرت خارجی ناچار کرد؛ اما در همان حال می کوشید تا قدرت دولت را در مقابل مردم محدود و حتی الامکان از مردم رفع ظلم کند و هرگاه اولیای امور و یا شخص ناصرالدین شاه اغفال و یا تطمیع می شد و قسمتی از ثروت ملت ایران را (که در حقیقت جزئی از استقلال و حاکمیت مردم محسوب می شد) به اجابت واگذار می کرد، اولین ومهم ترین صدای اعتراض و حرکت عصیان آلود از آن مرحوم بود و به قدری به شاه فشار می آورد که وی را به لغو قرارداد یا امتیازنامه وادار می کرد.»

 

منبع: موسی نجفی و موسی فقیه حقانی، تاریخ تحولات سیاسی ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1393، چاپ نهم، ص 174