کسروی و کسروی گری و آیینی که او اورده است را خوانده و شنیده ایم. با همه این احوال تاریخ نگاری کسروی تا حد زیادی مبتنی بر واقعیت است. از آن جمله اینکه برخلاف بسیاری از منتقدین شیخ فضل الله که مدعی اند او دنبال مال و ثروت بود، می پذیرد که او دغدغه دین داشت . . .

کافه تاریخ- اخبار تاریخی

 

کسروی و کسروی گری و آیینی که او اورده است را خوانده و شنیده ایم. با همه این احوال تاریخ نگاری کسروی تا حد زیادی مبتنی بر واقعیت است. از آن جمله اینکه برخلاف بسیاری از منتقدین شیخ فضل الله که مدعی اند او دنبال مال و ثروت بود، می پذیرد که او دغدغه دین داشت:

«کسروی، با همه مخالفتی که با شیخ دارد، می پذیرد که در موضع گیری های سیاسی دوران مشروطه، رویارویی باورها و دیدگاه ها مهم و تعیین کننده بود. اینکه «حاجی شیخ فضل الله رواج شریعت را می طلبید»، ایشان «فریفته شریعت می بود و رواج آن را بسیار می خواست و توده و کشور و این گونه چیزها نزد او ارجی نمی داشت» و چنین می خواست که احکام شرع را به رویه قانون آورد و به مجلس بپذیراند؛ روی هم رفته به بنیاد نهادن یک حکومت شرعی می کوشید» او به وضوح، دیدگاه هایی که انگیزه شیخ را ریاست طلبی و همدستی با دربار وانمود می کنند نقض می کند.»

 

منبع: سید مصطفی تقوی مقدم، فراز و فرود مشروطه، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1391، چاپ دوم، ص 134-