مسئله ایران بدون همکاری شوروی نمی تواند با مسالمت و سازندگی حل و فصل شود. همین طور سایر مسائل اروپا و آسیا. هرچه زمان بگذرد حل کسالمت آمیز این مسائل دشوارتر می شود.

کافه تاریخ- تاریخ شفاهی

 

در پایان جنگ جهانی دوم دو جبهه سرمایه داری و کمونیستی به تقسیم جهان پرداختند. تقسیمی که تحققش تنها با اراده دو جبهه و توافق آن دو و البته در کنار آن زورآزمایی شان برای دریافت سهمی بیشتر ممکن بود. این مسئله در مورد ایران نیز صادق بود. جالب این است که همین تحلیل را آرتور میلسپو در کتاب خود درباره شرایط این زمان ایران بیان می دارد:

«از اطلاعاتی که به دست آمده معلوم می شود وقایعی که در ایران روی داد بخشی از حوادثی است که در کشورهای بالتیک و اروپای شرقی  و منچوری به وقوع پیوست و با تصوری که هر روز روشنتر می شود و بلاهائی که به سر این کشورها و نقاط دیگر آمده است تطبیق می کند. ایران یک مورد تصادفی یا استثنائی نیست و اگر هم بود هنوز از نقطه نظر همکاری سه قدرت و نظم جدید جهانی یک مسئله مهم و فوری را تشکیل می داد. مسئله ایران بدون همکاری شوروی نمی تواند با مسالمت و سازندگی  حل و فصل شود. همین طور سایر مسائل اروپا و آسیا. هرچه زمان بگذرد حل کسالمت آمیز این مسائل دشوارتر می شود.»1

 

1-آرتور میلسپو، آمریکایی ها در ایران، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، نشر البرز، 1370، ص 234