سفیر انگلیس در جواب گفت کمان می کنم رژیم جدید موجبات سهولت فعالیت های خارجیان در این کشور را فراهم خواهد کرد. نظام اداری حاکم دچار انحطاط و پوسیدگی است.

کافه تاریخ- تاریخ شفاهی

 

حکومت ایران در اواخر عصر قاجار به شدت دچار فساد شده بود. فسادی که اگرچه باعث ناکارآمدی وجهه حکومت بود اما انگلیسی ها را نیز در رسیدن به مقاصدشان خسته کرده بود. آنان رشوه های زیادی می پرداختند و اکنون برای کاهش هزینه های خود به دنبال افرادی بودند که در ازای آن رشوه ها کار هم بکنند. روایت سفیر انگلیس از زبان سفیر ترکیه در ایران، در گفتگوی میان این دو به خوبی بیانگر این واقعیت است:

سفیر انگلیس در جواب گفت کمان می کنم رژیم جدید موجبات سهولت فعالیت های خارجیان در این کشور را فراهم خواهد کرد. نظام اداری حاکم دچار انحطاط و پوسیدگی است. از این رو در این کشور به کسی اعتماد نخواهد کرد. من این جمله اخیر سفیر انگلیس را صادقانه یافتم. ایرانیان طی سالیان متمادی به قدری مورد معامله قرار گرفته اند که حتی معامله گران نیز از دست ایشان بیزار و خسته شده اند. بسیاری از رجال، خود را همچون متاع بازاری به فروش گذاشته اند و اغلب با پول بیگانگان امرار معاش و گذران کرده اند. اما در نهایت برای بیگانگان نیز از اینگونه خرید و فروش ادم ها سودی عاید نشده است. بیگانگان اکنون می خواهند آن رجال کهنه و پوسیده را با رجال جدید جایگزین نمایند....

 

1-ممدوح شوکت بیگ، خاطرات تهران: یادداشت های سفیر ترکیه از ماجرای تغییر سلطنت، آبان- بهمن 1304، ترجمه: حسن اسدی، تهران، پردیس دانش، 1390، ص 46