دشمنان قائم‌مقام در میان نمایندگان روس و انگلیس بودند که وی مردانه و جانبازانه در برابر آن‌ها ایستاد، در میان شاهزادگان بودند که او به خاطر شاهی نمک ناشناس خود را سپر بلای آن‌ها کرده بود.

دشمنان قائم‌مقام، گروه وسیعی از افراد داخلی و نیروهای خارجی بودند که به علت تهدید منافع خود توسط قائم‌مقام وجود او را خطرناک دانسته و خواهان حذف او بودند. البته برخی نیز از روی ناآگاهی معتقد بودند که قائم‌مقام فردی خائن و مغرور است:
«در واقع دشمنان قائم‌مقام، در میان مردم کوچه و بازار نبودند و نباید هم باشند چرا که او خود غم مردم کوچه و بازار داشت. دشمنان او در میان نمایندگان روس و انگلیس بودند که وی مردانه و جانبازانه در برابر آن‌ها ایستاد، در میان شاهزادگان بودند که او به خاطر شاهی نمک ناشناس خود را سپر بلای آن‌ها کرده بود و بالاخره در میان درباریان و وعاظ السلاطین و نوکران جیره خوار بیگانه بودند که قائم‌مقام سد راه خیانتشان بود. آن اندک مردم عوام هم که در روز قتل او به یکدیگر تبریک می‌گفتند تیره بختان بازی خورده‌ای بودند که به کار خود اندک معرفتی نداشتند. دولتمردان و دشمنان ایرانی قائم‌مقام، کام در کام و گام در گام دشمنان خارجی او عمل می‌کردند.»


منبع: پناهی سمنانی، قائم‌مقام فراهانی چهره درخشان ادب و سیاست، تهران، نشر ندا، 1376، ص 254