برحسب قرارهای رایج، قسمتی از محصول عاید مالك می‌شود. البته اگر بذر و چارپا را هم او تهیه کرده باشد، سهمش زیادتر خواهد شد

نظام مالکیت در ایران در دوره قاجار تحت قوانین نانوشته میان مالک و رعیت بود. گرچه قانون مدونی در این زمینه وجود نداشت؛ اما معمولاً رعیت بر حسب مقدار معینی از محصول یا مزد خاص با مالک همکاری می‌کرد. علاوه بر این نحوه کشت و کاشت محصول هم تابع قوانین خاصی بود.

«زمین‌ها را طوری تقسیم می‌کنند که نصف آنها همیشه زیر کشت باشد، و نصف دیگر برای آیش خالی نگه داشته شود. هر گونه تغییری در زمین پیش از اولین شخم و در پائیز انجام می‌گیرد. برحسب قرارهای رایج، قسمتی از محصول عاید مالك می‌شود. البته اگر بذر و چارپا را هم او تهیه کرده باشد، سهمش زیادتر خواهد شد. معمولا يك سوم محصول زمین‌هائی که آب مشروب دارند و يك پنجم محصول زمین‌های دیمی، سهم مالك است. بعد از برداشت خرمن کوبیدن گندم و جو، و جدا کردن دانه‌ها از کاه، محصول را وزن می‌کنند و سهم‌های مالك وزارع هر کدام بطور مشخص تعیین می‌گردد. هر زارعی تا مهلت مقرر، صاحب زمین است که به دست وی سپرده شده است. ادامه و انتقال کشت زمین از پدر به اولاد و اعقاب وی، مانند مسائل ارثی معمولی حل و فصل می‌گردد. در صورتی که زارع وارث نداشته باشد، سهم زمین وی به يك تازه وارد واگذار و یا به سهم افراد خانواده دیگر اضافه می‌گردد.»



منبع: اوژن اوبن، ایران امروز (1907-1906): سفرنامه و خاطرات اوژن اوبن سفیر فرانسه در ایران در آستانه جنبش مشروطیت، ترجمه علی‌اصغر سعیدی، تهران، علم، 1391، ص 33