در میان جنبش‌های ملی‌گرای مستعمرات که از مارکسیسم الهام گرفته بودند، کم بودند که نیرومند شده باشند مگر حزب کمونیست هندوچین که «هوشی مینه» در سال ۱۹۳۰ آن را بنیانگذاری کرد. برخی از این جنبش‌ها بنیان دینی داشتند.

بعد از شکل‌گیری جنبش ملی‌گرا که عمدتاً در بحبوحه جنگ جهانی دوم و پس از آن شکل گرفت، بسیاری از مستعمرات با الهام‌گیری از منابع مختلف به آن پیوستند. منابع الهام مستعمرات متفاوت از یکدیگر بود؛ اما اکثر آنها صبغه دینی داشت.
«برخی از جنبش‌های ملی‌گرا پیش از نخستین جنگ جهانی پاگرفتند که نمونه چشمگیر آنها حزب کنگره هندوستان بود. اما بیشترین آنها در فاصله بین دو جنگ جهانی زادند. طبیعت هرکدام و سرچشمه الهام گیری شان با دیگران ناهمگون بود. در میان آنهایی که از مارکسیسم الهام گرفته بودند، کم بودند که نیرومند شده باشند مگر حزب کمونیست هندوچین که «هوشی مینه» در سال ۱۹۳۰ آن را بنیانگذاری کرد. برخی از این جنبش‌ها بنیان دینی داشتند - به ویژه آنها که در سرزمین اسلامی پی‌ریزی شدند - هم چون «جنبش علما» که «بن باديس» در الجزیره پایه‌گذاری کرد. پایه گذاران این جنبش‌ها بر این باور بودند که جنبش‌های مردمی کامیاب نخواهند شد مگر اینکه بر پایه‌های استوار دین اسلام بنا شده باشند.»



منبع: مهران توکلی، استعمار، استعمارگری، استعمارزدایی، جهان سوم، تهران، نشر نی، 1385، ص 50