در ساختن گنبدهای آجری، ایران مقام اول حایز است. ایان مسئله پیچیده و غامض ساختن گنبد بر پایه چهار گوش را حل کرده است و حال آن که حل این معما برای مهندسان و معماران رم میسر نشده بود.

بحث شاهکارهای هنر ایران بدون ذکر هنر معماری ناقص است. در حقیقت وجود و کمال بسیاری از هنرهای دیگر وابسته به هنر معماری است. از آغاز کار (مثلا در شهر کشف شده واقع در تپه گوره در حدود 4000 سال ق.م.) توقع مردم از هنر معماری بیش از جنبه فایده آن بوده است. از جمله تزیین به وسیله رنگ آمیزی موجب زیبایی خاص معابد می شده و مقام عالی این گونه بناها را مشخص می کرده است... خلاصه آنکه معماری، فرمان روای هنر بوده و بسیاری از هنرهای دیگر را به خدمت می گماشته یا حمایت می کرده است.
اما هنر معماری ایران هم از طریق ابداعات اساسی و ماهرانه و هم از نظر انواع مختلف کمال زیبایی که از مدت ها قبل به آن نایل شده است، ارزش خود را ثابت می کند. در ساختن گنبدهای آجری، ایران مقام اول حایز است. ایان مسئله پیچیده و غامض ساختن گنبد بر پایه چهار گوش را حل کرده است و حال آن که حل این معما برای مهندسان و معماران رم میسر نشده بود. این امر باعث شد که طاق های زشت و ناهنجار زمان اشکانیان و ساسانیان بر اثر ساختن گنبدهای باشکوه دوره سلجوقیان مبدل به ساختمان های آراسته و شاعرانه زمان صفویه شود.


منبع: شاهکارهای هنر ایران. آرتور اپهام پوپ. اقتباس و نگارش: دکتر پرویز ناتل خانلری. ص 13