یک حوض مربع شکل بزرگ را در نظر بگیرید که ابعاد آن چیزی در حدود هشت تا ده متر باشد. آب آن از زیر گرم می‌شود. هر کس به حمام می‌‌آید در آن غوطه‌ور می‌شود.

در دوره قاجار، خانه‌ها دارای حمام شخصی نبودند. یعنی حمام‌ها، حالت عمومی داشتند و در هر کوچه .و گاه در هر شهر تنها یک یا چند حمام وجود داشت. این ویژگی باعث شده بود تا حمام‌ها از نظر نظافت و حتی ساختار و آداب مربوط به آن، وضعیت خاصی داشته باشند.

«هر بامداد ساعت هشت با صدای عجیبی شبیه صدای گاو لیکن منظم و یکنواخت که بیش از یک ربع ساعت طول می‌کشد از خواب بیدار می‌شویم. این صدای بوق بلند سفالی است که استاد حمام با نفس خود در آن می‌دهد تا باطلاع مردم برساند که آب گرم و حمام باز است. هیچ چیز از یک حمام ایرانی کثیف‌تر نیست. یک حوض مربع شکل بزرگ را در نظر بگیرید که ابعاد آن چیزی در حدود هشت تا ده متر باشد. آب آن از زیر گرم می‌شود. هر کس به حمام می‌‌آید در آن غوطه‌ور می‌شود. چون آب در ایران کم است، این حوض هر روز عوض نمی‌شود. یک نوع قشری بر روی سطح آب شناور است. اهالی با لذت خود را در این آب متعفن فرو می‌‌برند که در نتیجه به امراض تنفرآمیزی دچار می‌گردند. اروپائیان حق داخل شدن در این حمام‌ها را ندارند. آن‌ها بیش از هر طاعون زده‌ای آب را آلوده می‌‌سازند. حتی آن‌ها مجاز نیستند که نگاهی به درون آن اندازند.»


منبع: هنری بایندر، سفرنامه هانری بایندر، کردستان، بین‌النهرین و ایران، ترجمه کرامت‌الله افسر، تهران، انتشارات فرهنگسرا، 1370، صص 79- 80