روس‌ها برای بهبود روابط خود با ایران، از گسترش بازرگانی بین دو کشور که از سابقه دیرینه‌ای برخوردار بود، بهره جستند

بسیاری تصور می‌کنند که روابط ایران و شوروی در دوره رضاشاه به دلیل بدبینی رضاشاه به کمونیست‌ها، بسیار تیره بود، اما برخلاف این تصور دو کشور در برخی از زمینه‌ها روابط گسترده‌ای داشتند و حتی این کشور در زمینه اقتصادی، فعالیت‌های زیادی داشت.

«روس‌ها برای بهبود روابط خود با ایران، از گسترش بازرگانی بین دو کشور که از سابقه دیرینه‌ای برخوردار بود، بهره جستند. در این میان دولت برای حل پاره‌ای از مشکلات اقتصادی و بازرگانی خود، موافقت‌نامه‌های کوتاه مدت بازرگانی باشوروی در سال‌های ۱۳۰۶ش. ۱۳۱۰ش. و ۱۳۱۴ش امضا کرد. با گسترش روابط بازرگانی فعالیت‌های بانک ایران و روس به همراه گسترش شعبه‌‌ای آن افزایش می‌یابد. در این مرحله روابط سیاسی و اقتصادی ایران و شوروی مسیری آرام را طی کرد و با آرامش نسبی و بدون بحران‌های سیاسی مهم و قابل توجه ادامه یافت. در این دوره بعد تازه‌ای از روابط بازرگانی و تجاری بین دو کشور ایجاد شد و سپس گسترش چشمگیر و فوق‌العاده‌ای پیدا کرد و شوروی مقام اول(۳۴٪) را در تجارت با ایران دارا شد. همین امر در روابط سیاسی تأثیرات ویژه‌ای برجا گذاشت.»


منبع: علیرضا زهیری، عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، دفتر نشر و پخش معارف، 1379، صص 114- 116