حضور متفقین در کشور و توسعه نفوذ آنان، افزون بر تضعیف استقلال و حاکمیت کشور، تاحدی عامل سرکوب تمایلات آزادی خواهانه مردم و جلوگیری از دستیابی به یک دمکراسی واقعی بعد از بیست سال اختناق رضاشاهی بود.

در بهبوهه جنگ جهانی دوم، ایران توسط متفقین به اشغال درآمد. ظاهرا بهانه اشغال، کمک به روسیه و رساندن مهمات به این کشور بود. البته سیاست‌های رضاشاه که در راستای حمایت از آلمان قرار داشت نیز در این تصمیم بی‌تاثیر نبود؛ اما هر چه که بود اقدام متفقین در اشغال کشور، تاثیرات سیاسی و اقتصادی سنگینی برای کشور داشت.
«اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ش. به وسیله متفقين و سقوط دیکتاتوری رضاشاه، دگرگونی عمیقی در شرایط سیاسی، اجتماعی کشور به وجود آورد. حضور متفقین در کشور و توسعه نفوذ آنان، افزون بر تضعیف استقلال و حاکمیت کشور، تاحدی عامل سرکوب تمایلات آزادی خواهانه مردم و جلوگیری از دستیابی به یک دمکراسی واقعی بعد از بیست سال اختناق رضاشاهی بود. اما جنبش بیداری ایرانیان و وضعیت جدید، زمينه ظهور و فعالیت سیاسی احزاب و گروه‌های بسیار متعدد و متنوع را فراهم آورد؛ زیرا اولا، هیچ کس قادر به مقاومت در مقابل سیل بنیان کنی که بعد از بیست سال اختناق و دیکتاتوری به راه افتاد، نبود. و دسته‌ها و جمعیت‌‌های مختلف با پشتوانه مردمی، زبان به اعتراض گشوده و خواهان آزادی بیشتر بودند؛ حتی متفقین نیز حاضر نبودند در این شرایط وضع خود را مشکل و خطرناک سازند. ثانيا، متفقین به دلیل درگیر بودن در جنگ و تلاش برای تأمین تدارکات مورد نیاز جبهه‌‌های جنگ، توجه زیادی به مسائل داخلی ایران از خود نشان نمی‌دادند. ثالثا، رقابت‌‌های شدید آنان برای نفوذ بیشتر در ایران، به شکل گیری برخی احزاب یاری رساند؛ چنان که جنبش‌‌های کمونیستی با حمایت روس‌ها پایه گذاری شدند.»



منبع: علیرضا زهیری، عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، دفتر نشر و پخش معارف، 1379، ص 137