این امر تفننی که جزو ضروریات زندگی ایرانیان شده قلیان کشیدن است. قلیان چپق مخصوصی است که از چند قمست مختلف «سر قلیان بدنه، تنگ و نی‌ها» تشکیل می‌شود

کشیدن قلیان یکی از سرگرمی‌های مهم مردم در دوره قاجار بود. مردم قاجار علاقه خاصی به کشیدن قلیان داشتند و برای تهیه آن، قوانین و آداب خاصی را نیز اعمال می‌کردند. علاقه به کشیدن قلیان در میان مردم به حدی بود که بسیاری از مستشرقان و یا خارجیانی که در ایران اقامت داشتند نیز به آن توجه کرده و در آثار خود به آن اشاره کرده‌اند.

«ایرانیان هوس قریب دیگری نیز جز صرف قهوه دارند. این امر تفننی که جزو ضروریات زندگی ایرانیان شده قلیان کشیدن است. قلیان چپق مخصوصی است که از چند قمست مختلف «سر قلیان بدنه، تنگ و نی‌ها» تشکیل می‌شود. سرقلیان به شکل (پواری) است که پائین آن را بریده‌اند. درون آن مقداری گل پخته به صورت استوانه توخالی ضخیمی قرار می‌دهند. دوسوم سرقلیان را با قطعات زغال پر کرده و آن را بالای تنه قلیان که خود بر تنگی قرار دارد می‌گذارند انتهای زیرین تنه قلیان درون تنگ تا دو پوس به قعر آن مانده می‌رسد در وسط تنه قلیان سوارخی تعبیه شده و به وسيله لوله‌ای در آن مکیده می‌شود. لوله و تنه قلیان را به خوبی آب بندی می‌کنند. برای «چاق کردن» قلیان مقداری آب که گاهی آمیخته با گلاب است درون تنگ می‌ریزند، مقدار آب باید فقط تا حدی باشد که موقع مکیدن لوله یانی قلیان آب با استفاده از خاصیت تلمبه به دهان نیاید.»



منبع: سرهنگ گاسپار دروویل، سفرنامه دروویل، ترجمه جواد محیی، تهران، انتشارات گوتنبرگ، چاپ دوم، 1348، صص 98- 99