در حرکت اولیه سوداگران در قرن 16، خرید ادویه هند از اهمیت درجه اول برخوردار بود سوداگران پرتقالی ادویه هند را برای صدور به اروپا خریداری می‌کردند؛ اما در دوره شکوفایی سوداگری بازرگانان در این فکر بودند که به جای ادویه هندی و ابریشم ایران و سایر کالاهای شرقی کالاهای اروپایی را برای فروش در شرق صادر کنند.

فعالیت‌های استعمارگران به خصوص استعمارگری انگلیس در هر دوره تفاوت اساسی با دوره‌های قبل از آن داشت. این فعالیت‌خها در برخی از موارد نقطه کاملا عکس پیدا می‌کردند تا همسو با منافع استعمارگران باشند. نمونه‌ای از این تفاوت را می‌توان در دوره اول سوداگری و بعد از آن مشاهده کرد:

«مسأله جالب در فعالیت‌های شرکت هند شرقی تفاوت آن با دوره آغازین سوداگری است. در حرکت اولیه سوداگران در قرن 16، خرید ادویه هند از اهمیت درجه اول برخوردار بود سوداگران پرتقالی ادویه هند را برای صدور به اروپا خریداری می‌کردند که طالب فراوانی داشت و بازرگانی موجود در منطقه را در انحصار خود در آورده بودند. در این مسیر تسخیر مراکز خرید و فروش کالا نظیر هرمز از اهمیت برخوردار بود. زیرا در دوره اولیه سوداگری صنایع اروپا بدان حد نرسیده بود که صدور کالا اهمیت زیادی داشته باشد اما در دوره شکوفایی سوداگری بازرگانان در این فکر بودند که به جای ادویه هندی و ابریشم ایران و سایر کالاهای شرقی، کالاهای اروپایی را برای فروش در شرق صادر کنند تا آنکه از این طریق سود بیشتری ببرند از این به بعد فروش کالاهای اروپایی به خصوص پارچه‌های انگلیسی و سایر کالاهای ساخت اروپا در شرق یکی از اهداف عمده سوداگران گردید. هدف عمده کمپانی هند شرقی دو چیز بود خرید ابریشم ایران و به دست آوردن امتیاز انحصاری آن و یافتن بازار برای پارچه‌های انگلیسی.»


منبع: علیرضا ثقفی خراسانی، سیر تحولات استعمار در ایران، مشهد، نشر نیکا، 1375، صص 80- 81