پایان جنگ سرد و کاهش تنش‌ میان امریکا و شوروی تأثیر آشکاری بر فروکش کردن بحران در روابط‌ میان ایران و شوروی به جای گذاشت.

حکومت پهلوی دوم سیاست خارجی خود را همراهی با بلوک غرب قرار داده بود. این موضوع باعث شده بود تا رابطه با شرق دچار خلل و آسیب شود. بنابراین روابط با بلوک شرق کاملا تحت تاثیر رابطه با غرب و آمریکا بود:
«پایان جنگ سرد و کاهش تنش‌‌ میان امریکا و شوروی تأثیر آشکاری بر فروکش کردن بحران در روابط‌‌ میان ایران و شوروی به جای گذاشت. نگرانی اصلی شوروی‌ها، احتمال واگذاری پایگاه‌های پرتاب موشک در خاک ایران به دولت‌های غربی به ویژه امریکا بود؛ اما دولت ایران طی یادداشت وزیر امور خارجه شهریور (۱۳۴۱) به شوروی‌‌ها اطمینان داد که به هیچ کشور خارجی حق داشتن پایگاه موشکی نخواهد داد. این اقدام ایران آغازگر یک دوره طولانی همزیستی مسالمت‌آمیز‌‌ میان دو کشور بود. مقام‌‌های شوروی برای نشان دادن حسن نیت خود از برنامه اصلاحات شاه تمجید نمودند و همکاری‌های دو کشور در زمینه‌‌های اقتصادی و فنی گسترش یافت. تأسیس کارخانه ذوب آهن در اصفهان با کمک کارشناسان شوروی و انعقاد چند موافقت نامه در زمینه‌‌های بازرگانی و فنی به توسعه روابط دو کشور کمک کرد اما آنچه روس‌‌ها به آن می‌‌اندیشیدند، راه یافتن به آب‌های گرم خلیج فارس و اقیانوس هند و علائق سیاسی- ایدئولوژیکی به عنوان رهبر اردوگاه کمونیسم در مقابل جهان ‌‌سرمایه‌داری و افزایش توان نظامی و همپایگی استراتژیک با غرب بود.»


منبع: علیرضا زهیری، عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، دفتر نشر و پخش معارف، 1379، صص 339- 340