انقلاب مشروطه ایران به عنوان جنبشی آزادیخواهانه، محصول تحولات فکری و نیز اقدامات عملی افراد و گروههای آزادی طلب و اصلاحگر  در قرن نوزدهم بود. جنبش فکری مشروطه، ریشه در تغییر و تحولات جهانی و مقتضیات زمانی چون رشد آگاهی، نشر و ترجمه کتب غربی، تأسیس مدارس جدید، چاپ روزنامه و... داشت؛ اما اقدام عملی این جنبش، محصول حرکت و اقدام مردم و روحانیون در وقایعی ...