فراز و فرود ریچارد فرای

1920 م / 1299 ش :

ریچارد نلسون فرای (Richard Nelson Frye) در دهم ژانویه در شهر بیرمنگهام در ایالت آلاباما امریکا از یک خانواده سوئدی الاصل به دنیا آمد؛ وی بعد از مدتی به همراه خانواده به ایلی نوی نقل مکان کرد. در دوران نوجوانی با مطالعه داستان‌های تاریخی به شرق و تاریخ آن علاقمند شد و به همین سبب هم‌زمان با تحصیل در رشته فلسفه در دانشگاه ایلینوی، در رشته تاریخ نیز به تحصیل پرداخت و زبان عربی و ترکی و هنرهای اسلامی را آموخت. او پس از گذراندن دوره‌های چین‌شناسی و باستان‌شناسی چین و ژاپن، زبان فارسی هم آموخت.

1938 م/ 1317 ش:

ریچارد فرای در تابستان 1938 ، وارد یک کالج تابستانی در دانشگاه پرینستون شده و عربی را تحت نظر «فیلیپ هیتی» و ترکی را به راهنمایی «والتر رایت» آموخت. در این فرصت وی همچنین توسط محمد آقا اوغلو با هنر اسلامی آشنا شد. آشنایی فرای با آلبرت امستید نویسنده کتاب «تاریخ امپراطوری پارسی» باعث علاقمندی وی به تاریخ هخامنشی شد و با دستاوردهای اکتشافی جدید «موسسه شرق شیکاگو» در تخت جمشید آشنا شد. فرای در موسسه شرق شناسی شیکاگو در نزد اساتید تاریخ نظیر »امستید»، «جرج کامرون» و «نیلسون دبویس» مشغول مطالعه درباره تخت جمشید شد. فرای در مدت حضور خود در ان موسسه شرق شناسی در سمینارهای مختلف در مورد آسیای مرکزی و ترکستان شرقی شرکت نمود و به ایراد سخنرانی پرداخت.

1939 م / 1318 ش :

ریچارد فرای به خاطر علاقه به رشته تاریخ؛ تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع کارشناسی (لیسانس) در سال ۱۹۳۹ م. در نوزده سالگی در رشته‌ی تاریخ و فلسفه از دانشگاه ایلینویز به اتمام رساند و در ادامه تحصیلات آکادمیک خود، مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته تاریخ ( شاخه مطالعه زبان های سامی) ۱۹۴1 م (1320 ش) از دانشگاه هاروارد گرفت و وارد دپارتمان تاریخ آن شد. وی همچنین مدرک دکتری خود را نیز در رشته تاریخ آسیا در سال ۱۹۴۶ م . از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.

1941 م / 1320 ش:

همکاری با «موسسه ینچینگ» با هدف مطالعه و پژوهش در حوزه تاریخ و زبان چینی

1942 م / 1321ش

ریچارد فرای در تابستان این سال برای سومین بار به کالج تابستانی پرینستون یعنی جایی که فارسی را تحت نظر محمد سمسار آموخت رفت و با او کار ترجمه کتاب «تاریخ بخارا» را آغاز کرد که همین مطلب نیز موضوع رساله دکتری او در دانشگاه هاروارد گردید.

1942 تا 1944 م (1321 تا 1323 ش)

خدمت در اداره خدمات استراتژیک ارتش امریکا؛ فرای در طول جنگ جهانی دوم مسئول میز افغانستان در واشنگتن دی سی شد. و در سال 1942 نیز به افغانستان سفر کرد و برای نظارت بر فعالیت های آلمانی ها و ژاپنی ها در میان قبایل افغان، به مدت دو سال در آنجا اقامت نمود. فرای در این ایام سفرهای متعددی به شرق میانه، آسیای مرکزی و جنوب آسیا داشت و از اینرو به تاریخ شرق بیش از پیش علاقمند شد.

1942 تا 1944 م ( 1321 تا 1323 ش) :

تدریس در مدرسه حبیبیه کابل

1944 تا 1945 م (1323 تا 1324ش) :

حضور ریچارد فرای در ترکیه و مذاکره با تاتار های مهاجر از روسیه

1946م / 1325 ش :

انتشار کتاب ترجمه تاریخ بخارا و تحصیل زبان سغدی و پهلوی در مدرسه مطالعات شرقی و افریقایی لندن

1947 م / 1326ش:

اخذ کرسی تدریس درس انسانشناسی و تاریخ و مذهب خاورمیانه در دانشگاه هاروارد

1947 م / 1326 ش:

آموختن زبان ارمنی و تلاش برای ایجاد کرسی درس زبان ارمنی در دانشگاه هاروارد. وی به دلیل این تلاشها، از سوی جامعه ارمنی امریکا لقب «ارمنی افتخاری» را گرفت.

1947 م / 1326 ش:

فرای به عنوان محقق در تاریخ و زبان پیش از اسلام ایران، یکی از اولین مقالات پژوهشی تحت عنوان «ابومسلم در شورش عباسی» را ارائه نمود.

1948 م / 1327 ش:

ریچارد فرای در مسافرتی طاقت فرسا به ایران، کشفیات مفیدی در پاسارگاد انجام داد و در تهران با شخصیتهای ادبی بزرگی نظیر علی اکبر دهخدا، محمد معین، بزرگ علوی، عباس اقبال، سعید نفیسی، جلال آل احمد و ... ملاقات داشت.

1949 م / 1328 ش :

ایجاد کرسی رشته مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا و به عنوان اولین استاد این رشته منصوب شد. وی بعد از مراجعت به دانشگاه هاروارد، احسان یارشاطر را جایگزین خود نمود.

1959 تا 1960 ( 1338 تا 1339 ش)

تدریس در دانشگاه فرانکفورت آلمان

1968 تا 1969 م (1347 تا 1348 ش):

تدریس در دانشگاه هامبورگ آلمان

1970 تا 1976 م (1349 تا 1355 ش) :

فرای در طول سالهای اقامت در شیراز به عنوان مدیر موسسه آسیایی شیراز منصوب شد و با تاسیس نخستین مدرسه تابستانی مطالعات ایرانی در دانشگاه شیراز (دانشگاه پهلوی) به عنوان استاد و عضو هیئت اُمَناء این دانشگاه مشغول شد.

۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ م. (۱۳۶۹ تا ۱۳۷۱ ش) :

مسافرت به تاجیکستان و تدریس در دانشگاه دوشنبه

عدن نبی، همسر ایرانی‌- آسوری( از اهالی ارومیه) ریچارد فرای،

2004 م / 1383 ش :

اعطای سیزدهمین جایزه ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار یزدی٬ روز دوم تیرماه ٬١٣٨٣ به ریچارد فرای

2010 م / 1389 ش:

ریچارد فرای در ۹۱ سالگی و در مرداد ۱۳۸۹ (ژوئیه ۲۰۱۰) از سوی محمود احمدی‌نژاد خانه‌ای تاریخی و مجلل در اصفهان برای زندگی در ایران تا پایان عمرش دریافت کرد. او در وصیتش خواسته تا پس از مرگش در اصفهان و در کنار رودخانه زاینده رود نزدیک آرامگاه پروفسور آرتور پوپ شرق‌شناس معروف به خاک سپرده شود.

27 مارس2014 م / هفتم فروردین 1393

ریچارد نلسون فرای شرق شناس و ایران شناس نامدار در تاریخ پنجشنبه هفتم فروردین 1393(27 مارس2014) و در سن 94 سالگی در بوستون امریکا درگذشت.

عمده ترین فعالیتهای ریچارد فرای

تأسیس کرسی ارمنیشناسی در دانشگاه هاروارد٬ تأسیس کرسی آقـاخان در رشـته ایـرانشـناسی دردانشگاه هاروارد٬ تأسیس کرسی هاـگوپ کورکیان در رشته ایـرانشـناسی در دانشگـاه کلمبیا ٬ تأسیس اتحادیه ملی امــریکایی مـطالعات و تـحقیقات، مدیریت بولتن انستیتوی آسیا٬ هـمچنین سـردبیری نشـریه Artibus Asiae عمده ترین فعالیتهای این دانشمند غربی ایراندوست می باشد.

آثار و مکتوبات فرای :

از جمله آثار وی٬ می توان به ترجمه تاریخ بخارای نرشخی همراه با یادداشتهای مفیدی بر آن٬ تاریخ ایران باستان، تاریخ ایران کمبریج (از یورش اعراب تا زمان سلجوقیان) ، عصر زرین فرهنگ ایران ، میر اث ایران اشاره نمود.