قرارداد صلح ایران و انگلیس

در مذاکرات صلح ایران و انگلیس که در زمان ناصرالدین شاه منعقد شد، ناپلئون بناپارت نیز نقش اساسی داشت. این معاهده گرچه مربوط به فرانسه نبود اما بر فرانسه نیز تاثیراتی را به همراه داشت. علاوه بر این در زمان انعقاد قرارداد، نظرات و دیدگاه‌های متفاوتی وجود داشت، اما در نهایت این معاهده بدون توجه به نظر دیگران به بغداد امضا و ارسال شد.
«ارزیابی خان ملک ساسانی از جایگاه لویی بناپارت ناپلئون سوم در این ماجرا هوشمندانه و درست است. لویی بناپارت در مذاکرات صلح ایران و انگلیس نقش وکیل تام الاختیار ایران را داشت تا بدانجا که میرزا آقاخان نوری پس از انعقاد پیمان پاریس به فرخ خان نوشت: همینقدر خبر داریم که مصالحه دولتین ایران و انگلیس به توسط شما و لـرد کـاولی گذشته است. دیگر خبر نداریم به چه شرایط گذشته است. هر چه شده است، بد [یا] خوب، مدخلیت به آبروی دولت بهیه فرانسه خواهد داشت. میرزا آقاخان نوری پس از امضای پیمان به وسیله ناصرالدین شاه، در نامه‌ای بـه نریمان خان ارمنی عضو دیگر هیئت ایرانی در پاریس به نقش خود در این ماجرا بالید و بار دیگر از نقش لویی بناپارت سخن گفت: عهدنامه که رسید و رجال دولت علیه از مراتب مندرجه در آن، علی الخصوص فقره هرات و افغانستان مطلع شدند از راه بی‌اطلاعی و منظورات باطنی شخصی خودشان، که مکرر دیده‌اید و دانسته اید همه یکجا زبان به قدح آن کشیدند که هرات را نباید خالی کرد... ماها هرچه داریم به روی این کار خواهیم گذاشت تا هر جا می‌رسد برسد. تنها کسی که شریک اعتقادات این مردم نشد ذات همایون اقدس شاهنشاهی روحنافداه بود [و] دوستدار که مسئله را آنطور که باید دانست می‌دانستم و جواب به حضرات اینطور داده شد که صلاح و فساد و حسن و قبح دولت و ملت ایران حسب الامر واگذار به اراده صادقانه و خیرخواهانه اعلیحضرت امپراطور افخم فرانسه است. هر طور که صلاح دانسته‌اند و فرمایش به اهتمام آن فرموده‌اند صلاح دولت ایران است و قبول داریم... خلاصه بدون اینکه اعتنا به حرف کسی بشود امضا شد و روانه بغداد گردید.»

منبع: عبدالله شهبازی، زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران، جلد 1، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی، 1377، ص 199