گمرک که در دوران ناصرالدین شاه در مناطق مختلف ایران تاسیس شده در اجاره متنفذین و خان های محلی بود و هر یک سالیانه مبلغی به عنوان مال الاجاره به دولت می دادند و سازمان منظمی نداشت.

این سند شامل نامه ای مبنی بر درخواست صدور فرمانی جهت آرامش و آسایش خوانین قاجار به ساعدالدوله می باشد. این درخواست در حالی صورت می گرفت بسیاری از حقوق طبیعی مردم عادی توسط همین خوانین نادیده گرفته و نقض می شد.

نامه ای درخصوص گله مندی روسا و خوانین قاجاریه از عدم توجه و مرحمت به نامبردگان در واگذاری امتیازات با وجود خدمات آنها و درخواست اعلام نظر و تعیین تکلیف در این مورد

خان در عصر قاجاریه شبح سیاسی و اجتماعی مهمی است. به همین جهت تحلیل فرهنگی آن ضرورت دارد. خان نهاد اجتماعی وارداتی است که با اقوام وحشی و بیان گرد به ایران آمده است...

در دوره سلطنت آقا محمد خان قاجار، خانهای قجر در ولایات ایران حکم می راندند که اکثراً «قوانلو» و بعضاً «دولو» بودند. ولی در اوایل سلطنت فتحعلیشاه، حاجی ابراهیم خان کلانتر_اعتمادالدوله_ رفته رفته خویشانش را یکی پس از دیگری به حکومت گماشت تا جاییکه در سراسر ایران منطقه ای نبود که از حیطه نفوذ فامیل او_هاشمی_ برکنار مانده باشد.