یکی از پیامدهای کاپیتولاسیون در جامعه ایرانی این بود که  برخی از دولتمردان قجری بیگانگان را موجودات خارق العاده و برتر از خود می پنداشتند و چنان در برابر ایشان مرعوب بودند که نه تنها پیروی از ایشان بلکه تشبه با آنان را وسیله مباهات  و برتری خود می دانستند . . .

یکی از نقاط ضعف حکومت پهلوی که به چشم مردم ایران بسیار پر رنگ جلوه گر شد، ارتشی بود که او ساخته بود. این ارتش تماما تحت سلطه ایالات متحده آمریکا بود. تسلط آمریکا بر ارتش ایران، به طور خاص خود را در نفوذ و قدرت گیری روز افزون مستشاران آمریکایی نشان می داد که بر سیستم ارتش ایران چیره بودند:

لایحه‌ی کاپیتولاسیون به دولت اجازه می‌داد که رئیس و اعضای هیئت‌های مستشاری نظامی ایالات متحده را در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های شامل کارمندان اداری و فنی موصوف در بند «و» ماده‌ی اول قرارداد وین، برخوردار نماید.

روایت مستشاران آمریکایی، روایت وابستگی و دست‌نشاندگی دولت پهلوی است؛ دولتی که هرچند داعیه‌ی سیاست مستقل ملی داشت، اما داستان دلدادگی و وادادگی‌اش مثال هر گذر بود و شهره‌ی شهر. حضور پُرتعداد اما بی‌کیفیت مستشاران، سیاست میلیتاریستی شاه را به نمایش می‌گذاشت که چه وقیحانه، منابع ملی را برای سوداهای خام‌اندیشانه‌ی خود حراج می‌کرد.

عمال سیاسی و نظامی آلمان در ایران در سراسر کشور مشغول فعالیت بودند. این تلاشها در سالهای نزدیک به جنگ جهانی اول، شروع و طی سالهای جنگ به طرز فزاینده ای رو به گسترش نهاد. مأموران آلمانی با تدبیرها و شیوه‌های خاصی جامعه ایران را بر ضد اتباع و منافع روسیه و بریتانیا به شورش واداشتند. یکی از این دیپلماتهای آلمانی که طی جنگ جهانی اول (1918-1914م/1336-1332ق)،...